|
|
|
|
Tüm Yazıları
 ShareThis
|
İmparatorluklar ve Büyük Devletler Neden Yıkılmaya Mahkumlar
22.06.2014
Ali Adnan İnal |
|
|
| Okunma Sayısı : |
6027 |
|
|
| Oy Sayısı : |
1 |
|
|
| Değerlendirme : |
5 |
|
|
| Popülarite : |
0 |
|
|
| Verdiğiniz Puan : |
|
|
|
|
|
|
Sümerlere bakalım. Hitit'lere, Asur'lulara, Eski Mısır'lılara bakalım. Hepsi yıkıldılar. Eski Yunan, Büyük Pers İmparatorluğu, Büyük İskender'in Mekadon İmparatorluğu, İskitler hepsi yıkıldılar, yok oldular. Büyük Roma İmparatorluğu parçalandı, Batı Roma İmparatorluğu, Doğu Roma İmparatorluğu hepsi yıkıldılar, yok oldular.
Avusturya Macaristan İmparatorluğu, Osmanlı İmparatorluğu, Büyük İngiltere İmparatorluğu, Sovyetler Birliği hepsi yıkıldılar veya küçüldüler, eski ihtişamları kalmadı.
Kimi 30 yıl sürdü, kimi 100 yıl, kimi 200, kimi 400, kimi 600, kimi 1000, kimi 2000 yıl sürdü. Ama sonunda hepsi yok oldular. Neden? Büyük devletler, imparatorluklar, ihtişamları kaç yıl sürerse sürsün, neden eninde sonunda yıkılmaya, yok olmaya veya küçülmeye mahkumlar?
Hadi en sonunda diyeceğimi baştan diyiveriyim. Bu böyle ise veya böyle giderse, eninde sonunda ABD de yıkılmaya veya küçülmeye, şimdiki birincilik pozisyonunu başka devletlere kaptırmaya mahkum mudur?
Sorumuza dönelim, neden yıkılıyorlar? Şüphesiz bu bilimsel bir inceleme konusu, pek çok ortak nedenler bilimsel olarak bulunabilir, çıkarılabilir, irdelenebilir, incelenebilir.
Bence önemli nedenlerde biri veya bir kısmı, insan tabiatıyla, insanın yaradılıştan gelen özelliklerle ilgili. Mesela, insan ömrünün bazen 70 – 80 yıl ile bazen 30 – 40 yıl ile sınırlı olması. Mesela, insan tabiatında ki hırslar, içgüdüler, hükmetme duygusu, cesaret, korkaklık gibi duygular, adını, soyunu devam ettirme gibi duygular, güçlü ve zayıf taraflar, zaaflar, zafiyetler ve insanların karakterleri arasında ki farklılıklar.
Daha evvel "Osmanlı İmparatorluğu Neden Yıkıldı" başlıklı bir yazı yazmış ve orada aklım erdiğince yirmi kadar sebep yazmıştım. Şimdi bunları veya bir kısmını tekrar edecek değilim. Ama bu yazımda da mesela kısaca Büyük İskender'in İmparatorluğu neden yıkıldı, kısaca ona bir göz atabiliriz.
İskender'in daha doğrusu Büyük İskender'in (bence kendisi dünyaya gelmiş geçmiş en büyük liderdir) imparatorluğu neden dağıldı biliyor musunuz? Birincisi İskender çok genç yaşta öldü veya öldürüldü de ondan. İkincisi, etrafında aynı veya benzer özelliklere sahip ikinci bir İskender yoktu. Allah (veya tabiat veya evren, ne derseniz deyin), İskender'de olan, onunkiler gibi vasıfları bol bol veya gelişi güzel dağıtmıyor. Çok az kişiye çok nadir olarak böyle vasıfları bahşediyor.
Üçüncü sebep, çok kısa zamanda, çok fazla yani çok hızlı büyümüş olmak ve yönetilebilir büyüklüğü aşmak. Büyümek başka, erişilen büyüklüğü muhafaza etmek ise farklı vasıflar gerektiriyor. Büyüklüğü muhafaza etmek için en başta kontrol, komünikasyon, kurallar, kanunlar, prensipler koymak, yetenekli alt yöneticiler oluşturmak gibi vasıflar gerekiyor.
Dördüncü sebep şu olabilir. Büyüdükçe, fethettiğiniz yerlerde veya o yerlerin dışında, mağdurlar, ezilenler, kıskananlar, menfaati zedelenenler, rakipler veya potansiyel rakipler yaratıyorsunuz. Onların da eli armut toplamıyor, hırsa kapılıyorlar ve rakiplerini alt edebilmek için daha büyük bir gayretle, şevkle, hırsla çalışmaya başlıyorlar, yeni şartlar, zorluklar, yenilgiler, içinde liderlik vasıfları olan yeni liderlerin veya rakiplerin ortaya çıkmasına vesile oluyor.
Bazen de din itici güç oluyor. Mesela Müslümanlık çıktıktan sonra Arapların hızla ilerlemesi ve o günkü dünyanın en büyük devleti haline gelebilmeleri sanırım yeni dinin sağladığı ivme ile olmuştur. Bu da diğer yandan rakiplerinin veya ondan önceki büyüklerin yıkılmasına sebep olmuştur.
Bazen de rakiplerin güçlenmesi, ve yeni büyüklerin çıkması, fiziki güç, askeri güç veya beşeri hırslar gibi vasıflar nedeniyle değil de, dinde reform, Rönesans gibi güzel sanatlarda ilerleme, fende, ilimde ilerleme, sanayi devrimi gibi atılımlar ve eski büyüklerin rehavete kapılıp bu atılımları yakalayamaması gibi sebeplerle de olabiliyor.
Başka, başka… Benden bugünlük bu kadar. İsterseniz sizde bir kaç başka sebep veya faktör ilave edebilirsiniz. Sürç-ü lisan ettiysek af ola. Kalın sağlıcakla…
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tüm yazıları
ShareThis
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Türk Liderler:
Abbas Güçlü, Adil Karaağaç, Ali Ağaoğlu, <Ali Kibar, Adnan Nas, Adnan Polat, Adnan Şenses, Ahmet Başar, Ahmet Esen, Alber Bilen ,Ahmet Cemal Kura, Ali Abalıoğlu, Ali Naci Karacan, Ali Sabancı, Ali Koç, Ali Saydam, Ali Talip Özdemir, Ali Üstay, Arman Manukyan, Arzuhan Yalçındağ, Asaf Güneri, Atila Şenol, Attila Özdemiroğlu, Avni Çelik, Ayduk Koray, Aydın Ayaydın, Aydın Boysan, Ayhan Bermek, AyşeKulin, Ayten Gökçer, Başaran Ulusoy, BedrettinDalan, Bedri Baykam, Berhan Şimşek, BetülMardin, Bülend Özaydınlı, Bülent Akarcalı, Bülent Eczacıbaşı, Bülent Şenver, CağvitÇağlar, Can Ataklı, Can Dikmen, Can Has, Can Kıraç, Canan Edipoğlu, Celalettin Vardarsuyu, Cengiz Kaptanoğlu, Cevdetİnci, Çoşkun Ural, Cüneyt Asan, Cünety Ülsever, Çağlayan Arkan, Çetin Gezgincan, DenizAdanalı, Deniz Kurtsan, Didem Demirkent, Dilek Sabancı, Dr. Oktay Duran, Ege Cansel, Em. Org. Çevik Bir, Emre Berkin, Engin Akçakoca, Enver Ören, Erdal Aksoy, Erdoğan Demirören, ErhanKurdoğlu, Erkan Mumcu, Erkut Yücaoğlu, Ergun Özakat, Ergun Özen, Erol Üçer, Ersin Arıoğlu, Ersin Faralyalı, Ersin Özince, Ethem Sancak, Fatih Altaylı, Fatih Terim, Ferit Şahenk, Ferruh Tanay,Feyhan Kalpaklıoğlu, Feyyaz Berker, Fuat Miras, Fuat Süren, Füsun Önal, Göksel Kortay, Güler Sabancı, Güngör Kaymak, Hakan Ateş, Halit Soydan, Halit Kıvanç, Haluk Okutur, Haluk Şahin, Hamdi Akın, Hasan Güleşçi, HayrettinKaraca, Hazım Kantarcı, Hilmi Özkök, Hüsamettin Kavi, Hüseyin Kıvrıkoğlu, Hüsnü Özyeğin, Işın Çelebi, İbrahim Arıkan, İbrahim Betil, İbrahim Bodur, İbrahim Cevahir, İbrahim Kefeli, İdris Yamantürk, İhsan Kalkavan, İshak Alaton, İsmet Acar, İzzet Garih, İzzet Günay, İzzet Özilhan, JakKamhi, Kazım Taşkent, Kemal Köprülü, Kemal Şahin, Leyla Alaton Günyeli, LeylaUmar, Lucien Arkas, Mahfi Eğilmez, MehmetAli Birand, Mehmet Ali Yalçındağ, Mehmet Başer, Mehmet Günyeli, Mehmet Huntürk, Mehmet Keçeciler, Mehmet Kutman, Mehmet Şuhubi, Melih Aşık, Meltem Kurtsan, Mesut Erez, Metin Kalkavan, Metin Kaşo, Muharrem Kayhan, Muhtar Kent, Murat Akdoğan, Murat Dedeman, MuratVargı, Mustafa Koç, Mustafa Özyürek, Mustafa Sarıgül, Mustafa Süzer, Mümtaz Soysal, Nafi Güral, Nail Keçili, Nasuh Mahruki, Nebil Özgentürk, Neşe Erberk, Nevval Sevindi, Nezih Demirkent, Nihat Boytüzün, Nihat Gökyiğit, Nihat Sırdar, Niyazi Önen, Nur Ger, Nurettin Çarmıklı, Nuri Çolakoğlu, Nüzhet Kandemir, Oğuz Gürsel, Oktay Duran, Oktay Ekşi, Oktay Varlıer, Osman Birsel, Osman Şevket Çarmıklı, Ozan Diren, Özen Göksel, ÖzdemirErdoğan, Özhan Erem, Pervin Kaşo, R.BülentTarhan, Raffi Portakal, Rahmi Koç, Rauf Denktaş, Refik Baydur, Rıfat Hisarcıklıoğlu, SakıpSabancı, Samsa Karamehmet, Savaş Ünal, SedatAloğlu, Sefa Sirmen, Selçuk Alagöz, SelçukYaşar, Selim Seval, Semih Saygıner, SerdarBilgili, Sevan Bıçakçı, Sevgi Gönül, Sezen Cumhur Önal, SinanAygün, Suna Kıraç, Süha Derbent, Süleyman Demirel, ŞadanKalkavan, Şadi Gücüm, Şahin Tulga, Şakir Eczacıbaşı, Şarık Tara, Şerif Kaynar, ŞevketSabancı, Tan Sağtürk, Taner Ayhan, Tanıl Küçük, Tanju Argun, Tansu Yeğen, TavacıRecep Usta, Tayfun Okter, Tevfik Altınok, Tezcan Yaramancı, Tinaz Titiz, Tuna Beklevic, Tuncay Özilhan, Türkan Saylan, Uğur Dündar, Uluç Gürkan, Umur Talu, Ümit Tokçan, Üzeyir Garih, Vehbi Koç, Vitali Hakko, Vural Öger, Yaşar Aşçıoğlu, Yaşar Nuri Öztürk, Yılmaz Ulusoy, Yusuf Köse, Zafer Çağlayan, Zeynel AbidinErdem
|
|
|