Ziynet Odası       Odam Olsun       Türklider Odaları       Sizin Odalarınız       Sohbet Odası       TV Odası       E-Kitap Odası       BŞenver       Gazete Odası       iPad       Hakkımızda       Şifremi Unuttum   

 

Belgin Alagöz Gözüyle 


     

 



Tüm Yazıları

       ShareThis
Toplumsal Gelişim Ve Sanat Bölüm 3
14.12.2019
Belgin Alagöz
Okunma Sayısı : 6602
Oy Sayısı : 5
Değerlendirme : 5
Popülarite : 3,49
Verdiğiniz Puan :
 

 

 

Toplumsal Gelişim Ve Sanat
3. Bölüm

KOLAJART Bağımsız Aylık Sanat Dergisinde yayınlanmıştır. 16/12/2019

16. yy.'ın en ünlü el yazmaları Nakkaş Osman Atölyesinde basılmıştır. III. Murat Surnamesi, Hünername Minyatürleri ile tanınmışlardır. Bu eserlerdeki temalar, güncel, kronikçi (1) ve gerçekçi bir anlayışla ele alınmıştır. Nakkaş Osman'ın diğer eserleri: sanata ve tarihe çok düşkün olan III. Murat (1574-1595) emriyle hazırlanmış olan Şemailname-i Al Osman yazmasında ilk Osmanlı Padişahının portreleri sıralanmıştır. Bu eser (1579), Osmanlı Padişahlarının özelliklerini anlatan ilk tarihi el yazma kitap olarak kabul görmektedir. Portrelerde karakteristik çehre ve ifade zenginliği gözlenmekte olup, giyim kuşam ve yaşam hakkında bilgiler edinilebilir. Eserler Topkapı Sarayında TSMK H1563'de kayıtlı bulunmaktadır.
''Hazreti Muhammet'in yaşamını, gazalarını, ana baba ceddini ve gelmiş geçmiş peygamberlerin hayatını ilk kez 14. Yy'da Mısır Sultanları için hazırlayan Nakkaş Mustafa Darir ağma olduğu için anlattıklarını bir başka kişi kaleme almıştır. 1380-1388 yılları arasında Siyer-i Nebi'yi yazıp bitirmiş ve Peygamberi (S.A.V) destansı bir şekilde Türk Halk dili tasvir ettiği bu kitabı Memlük Sultanı Berkuk'a taktim etmiştir.
Yavuz Sultan Selim?in Mısır seferinde Memluk Sarayından toplanan bu eser İstanbul'a getirilmiştir. Osmanlı Padişahları tarafından daha değerli tutulmuş, III. Murat zamanında Hazine-i Hümayun için içeriğindeki özgünlük korunarak minyatürlerle bezenmiş ve bir nüsha daha çoğaltılmıştır. Bu nüsha da sarayın baş nakkaşı Nakkaş Osman ve sarayın şehnamecisi Seyit Lokman ve ekibi tarafından mükemmel bir şekilde hazırlanmıştır.
Nakkaşbaşı Osman, II. Selim ve III. Murat döneminde sanata değer veren padişahlar sayesinde minyatür sanatında yüzlerce eser kazandırmıştır (600 üstünde). Nakkaş Osman Firdevsi'nin Şehnamesini Türkçeye çevirmiştir. Şahname-i Selim Han, Şehinşahname, Zafername (Kanuni'nin son dönem savaşlarının tasviri) önemli yapıtlarındandır. Sultan III. Murat'ın oğlu Şehzade Mehmet'in sünnet düğününü eş zamanlı olarak 250 minyatürle betimlediği Sürname çağın en önemli esri olarak addedilmiştir.
16. yy.'da yazılıp Nakkaş Osman Atölyesinde basılan Padişah çocuklarının sünnet düğünlerini konu alan III. Murat Sürnamesi, 52 gün süren bir şöleni nakış-resim tekniği ile 400'ü aşkın bir dizi ile eş zamanlı olarak kompoze eden bir örnektir. Burada aynı resim iç öğelerinin değişimi ile defalarca tekrarlanmıştır. Bu eserin isim kaynağının eski Bizans Hipodromunun Spinası üzerindeki Obeliks Kaidesinin ''Sünnet Töreni'' kabartmaları olduğu uzun bir süre sonra anlaşılmıştır.
18. yy.'da Nakkaş Levi'nin III. Ahmet Sürnamesi'nde, konu yine güncel olaylardan alınmıştır. Bu el yazmalarının minyatürleri, geçmiş dönemlerdeki minyatürlerden aşkın bir yapı kazanmıştır.
Osmanlı İmparatorluğunun tarihi ve güncel olaylarını bir anlamda belgeleyen el yazması/nakış resimler peygamber yaşamlarını mistik anlatımlarla da ele almıştır. Ancak bu resimler, dinsel kitapların dışında görülmez. Yine İslam dünyasının içinde yalnızca Osmanlıda gelişen Figürsüz manzara resimleri, Kanuni Sultan Süleyman'ın (16.) sefer yolları menzillerini belgeleyen birer bulgudur. Bunlar, Bağdat ve Belgrat seferlerinde ordu mensubu olan Matrakçı Nasuh tarafından yazılıp resimlenmiştir.
Büyük Selçuklu Devleti ve Osmanlı İmparatorluğunun Bizans resim sanatından etkilendiği söylenir. İstanbul'un fethinden sonra, ikon atölyelerinde sürdürülen Post-Bizanten gelenek (*2), Osmanlı resim sanatı ile karmaşık ilintilerin karmaşıklığını gösterir. Aynı zamanda saray nakışhanelerinde minyatür yapan bazı sanatçıların gayrimüslim kişiler olduğu ileri sürülse de, Osmanlıda güçlü bir Türk Müslüman kimliği içinde gelişen ve azınlıkları eritip sentezleyen bir kültür yaratılmıştır.
Osmanlı İmparatorluğunun mimarisini biçimleyen Mimar Sinan (Koca Sinan, 16. yy), tek başına Bizans'ın İstanbul üzerinde yarattığı üslubu değiştirmiştir. Bizans siluetini silmiş, bugünkü Osmanlı-Türk panoramasını, unutulmazlığını tüm zarafeti ile yapılandırmıştır. Mimar Sinan'ın uzun ömrü, birçok padişah dönemini de etkilemiştir. II. Beyazıt (1476-1512), Yavuz Sultan Selim (1512-1520), Kanuni Sultan Süleyman (1520-1566), III. Selim (1566-1574)ve III. Murat (1574-1595). Özellikle Kanuni Sultan Süleyman döneminde ''Dünya İmparatorluğu'' haline gelen Osmanlının sınırları; Bağdat'a, Kafkaslara, Kırım, Polonya, Viyana üzerinden Balkanlar ve Sırbistan'a, güneyde Arabistan Yarımadasından Afrika içlerine Sudan ve bütün Afrika kıyılarını içlerine alarak Atlas Okyanusuna kadar uzanmıştır. Bu geniş topraklarda var olan tüm kültürler Osmanlı tarafından ezdirilmeden yaşattırılmıştır. Bu ülkelerde dinsel ve yapısal baskılar kurulmamış olsa da kuvvetli bir yönetim kurulmuştur. Bu süreçte azınlıkların çocukları alınarak, İstanbul ve Edirne saraylarında eğitime tabii tutulmuşlardır. Askeri ve sanat alanında yetişen gençlere Osmanlı Kültürü yapısı olan Türkçe okuma-yazma, İslamlık ve din bilgileri, Türk örf adet ve gelenekleri konusunda bilgiler verilmiştir. Eğitim alan azınlık çocuklarına 'Devşirme oğlanları' denilmiştir. Enderundan mezun olanlara ise 'Kapudan Çıkma' denilmiştir.
Mimar Sinan'ın da 1520'de Enderun'dan çıktığı anlaşılmıştır. Bu dönemlerde saraylarda çağın önemli filozofları, ozanları, bilginler, nakış-ressamları, hattatları da yaşıyordu. Seçkin yabancı doğumlu azınlık çocuklarının yetiştirilip yönetim içine alınması bir strateji olarak uygulanmaktadır. Bu strateji, Osmanlı devletinin uzun yıllar boyu ayakta kalmasını sağlamıştır.
18. yy.-19. yy.'da ecnebi ve Levantenlerin (yakın doğuda yerleşmiş, evlenerek soyu karışmış kişiler), gayrimüslimlerin Osmanlı'ya uyumlu yaşadığı göz ardı edilmemiş (bilinçli bir programla), önemli görevlere getirilmişlerdir. Neo-Klasik Ulusal Mimari örneklere ulaşmada özellikle Ermeni vatandaşların rol oynadığı ve bu biçimle alafranga-alaturka ikileminin ortaya çıkışı, kültür sanatta ve sosyal yaşamda hareketlilik sağlayan özellikler göstermeleri ile de bu sentezde önemli roller üstlenmiştir. Klasik Osmanlı Mimarisinin son eserleri; Sultan Ahmet Cami (1605-1616) Mimar Mehmet Ağa, Yeni Cami (1597-1663) Davut Ağa tarafından icra edilmiştir.
Bu dönem sonrası (1718) Lale Devri Döneminde yapılmış Hasırlar, Köşkler, Özellikle Kağıthane Kasrı Patrona Halil isyanı ile yakılarak yok edilmiş ve önemli sivil mimarilerin örneklerinden bugünlere bir şey kalmamıştır. Bu dönemden sonra Ulusal kimlikten çok Batı hayranlığı başlamış ve yapılan tüm eserler alıntılarla özellikle Fransa - Barok etkisiyle ithal bir görünüm içine girmiştir. Artık mimaride ciddi, ağırbaşlı, ritmik unsurlar düzeni kullanılmaz olmuştur. Bunun yerini ampir usulü Rokoko bozması süslemeler ve farklı birçok etkinin aynı eserde kullanılarak geleneksel mimariyi yadsıyan yapılar alır. Ortaköy, Dolmabahçe Cami ve Dolmabahçe Sarayı azınlıkların mimari anlayışı ile oluşturulmuştur. 18. ve 19. Yüzyıllarda ülkemize macera amaçlı birçok ressam gelmiştir. Bu sanatçıların Doğu ilgisini, bir anlamda Avrupa'nın dünya ekonomi ve kültürüne egemen olma isteği ile açıklamak mümkündür. Hatta Orta doğuya gelmeyen ressamların bile hayali, gerçeği yansıtmayan Oryantal resim çalışmaları olmuştur. Bunlardan en önemlisi Fragonard'dır.
19. yy. 'da Türk Milliyetçiliğinin benimsenmesi, 1789 Fransız İhtilali?ne denk düşmesi bir esinlenme olgusu olarak geçer tarihi metinlerde. Ama Türk aydınlarının bilinçli programları, bu olgunun batı düşmanlığına dönüşmesini önlediği gibi, batının uzmanlık ve deneyimlerinden yararlanma gerekliliği de kavratılmıştır.

*1- Olayların birbiri ardınca sıra ile yazıldığı tarih, vakayiname.
*2- İkona sanatı: Bizans üslubu, Bizans'a ait, Bizans'a mensup anlamındadır. Bizans Sanatının esin kaynağı olan Hristiyan dini, resim sanatın ''Görsel Teoloji'' olarak kabul edilen dinsel resim sanatı olarak tanımlanır. Politeist bir dünyadan Monoteizmin yürürlüğe gireceği bir dünyaya giriştir ve insan düşünce sistemini harekete geçiren, kafasını değiştiren bir devrim sayılır. Fresk, mozaik, minyatür ve taşınabilir ikonlarla kendini ortaya koymuştur. Osmanlının İstanbul?u fethinden sonra uygulamalar sekteye uğramış olsa da Tanzimat ve Islahat Fermanları ile özellikle İstanbul'daki kiliselerde yenilenme çalışmaları başlatılmıştır.

Belgin Balanoğlu Alagöz ©


Kötü         Çok İyi  Oyla 
           
Tüm yazıları        ShareThis
  Geri  |  Arkadaşıma Gönder  |  Yazıcı Dostu
                 

    Hayat Verenler : Microsoft    HP Türkiye    PBS Bilişim    SAY Ajans    SFS - MAN    Superonline       

Türk Liderler:

Abbas Güçlü, Adil Karaağaç, Ali Ağaoğlu, <Ali Kibar, Adnan Nas, Adnan Polat, Adnan Şenses, Ahmet Başar, Ahmet Esen, Alber Bilen ,Ahmet Cemal Kura, Ali Abalıoğlu, Ali Naci Karacan, Ali Sabancı, Ali Koç, Ali Saydam, Ali Talip Özdemir, Ali Üstay, Arman Manukyan, Arzuhan Yalçındağ, Asaf Güneri, Atila Şenol, Attila Özdemiroğlu, Avni Çelik, Ayduk Koray, Aydın Ayaydın, Aydın Boysan, Ayhan Bermek, AyşeKulin, Ayten Gökçer, Başaran Ulusoy, BedrettinDalan, Bedri Baykam, Berhan Şimşek, BetülMardin, Bülend Özaydınlı, Bülent Akarcalı, Bülent Eczacıbaşı, Bülent Şenver, CağvitÇağlar, Can Ataklı, Can Dikmen, Can Has, Can Kıraç, Canan Edipoğlu, Celalettin Vardarsuyu, Cengiz Kaptanoğlu, Cevdetİnci, Çoşkun Ural, Cüneyt Asan, Cünety Ülsever, Çağlayan Arkan, Çetin Gezgincan, DenizAdanalı, Deniz Kurtsan, Didem Demirkent, Dilek Sabancı, Dr. Oktay Duran, Ege Cansel, Em. Org. Çevik Bir, Emre Berkin, Engin Akçakoca, Enver Ören, Erdal Aksoy, Erdoğan Demirören, ErhanKurdoğlu, Erkan Mumcu, Erkut Yücaoğlu, Ergun Özakat, Ergun Özen, Erol Üçer, Ersin Arıoğlu, Ersin Faralyalı, Ersin Özince, Ethem Sancak, Fatih Altaylı, Fatih Terim, Ferit Şahenk, Ferruh Tanay,Feyhan Kalpaklıoğlu, Feyyaz Berker, Fuat Miras, Fuat Süren, Füsun Önal, Göksel Kortay, Güler Sabancı, Güngör Kaymak, Hakan Ateş, Halit Soydan, Halit Kıvanç, Haluk Okutur, Haluk Şahin, Hamdi Akın, Hasan Güleşçi, HayrettinKaraca, Hazım Kantarcı, Hilmi Özkök, Hüsamettin Kavi, Hüseyin Kıvrıkoğlu, Hüsnü Özyeğin, Işın Çelebi, İbrahim Arıkan, İbrahim Betil, İbrahim Bodur, İbrahim Cevahir, İbrahim Kefeli, İdris Yamantürk, İhsan Kalkavan, İshak Alaton, İsmet Acar, İzzet Garih, İzzet Günay, İzzet Özilhan, JakKamhi, Kazım Taşkent, Kemal Köprülü, Kemal Şahin, Leyla Alaton Günyeli, LeylaUmar, Lucien Arkas, Mahfi Eğilmez, MehmetAli Birand, Mehmet Ali Yalçındağ, Mehmet Başer, Mehmet Günyeli, Mehmet Huntürk, Mehmet Keçeciler, Mehmet Kutman, Mehmet Şuhubi, Melih Aşık, Meltem Kurtsan, Mesut Erez, Metin Kalkavan, Metin Kaşo, Muharrem Kayhan, Muhtar Kent, Murat Akdoğan, Murat Dedeman, MuratVargı, Mustafa Koç, Mustafa Özyürek, Mustafa Sarıgül, Mustafa Süzer, Mümtaz Soysal, Nafi Güral, Nail Keçili, Nasuh Mahruki, Nebil Özgentürk, Neşe Erberk, Nevval Sevindi, Nezih Demirkent, Nihat Boytüzün, Nihat Gökyiğit, Nihat Sırdar, Niyazi Önen, Nur Ger, Nurettin Çarmıklı, Nuri Çolakoğlu, Nüzhet Kandemir, Oğuz Gürsel, Oktay Duran, Oktay Ekşi, Oktay Varlıer, Osman Birsel, Osman Şevket Çarmıklı, Ozan Diren, Özen Göksel, ÖzdemirErdoğan, Özhan Erem, Pervin Kaşo, R.BülentTarhan, Raffi Portakal, Rahmi Koç, Rauf Denktaş, Refik Baydur, Rıfat Hisarcıklıoğlu, SakıpSabancı, Samsa Karamehmet, Savaş Ünal, SedatAloğlu, Sefa Sirmen, Selçuk Alagöz, SelçukYaşar, Selim Seval, Semih Saygıner, SerdarBilgili, Sevan Bıçakçı, Sevgi Gönül, Sezen Cumhur Önal, SinanAygün, Suna Kıraç, Süha Derbent, Süleyman Demirel, ŞadanKalkavan, Şadi Gücüm, Şahin Tulga, Şakir Eczacıbaşı, Şarık Tara, Şerif Kaynar, ŞevketSabancı, Tan Sağtürk, Taner Ayhan, Tanıl Küçük, Tanju Argun, Tansu Yeğen, TavacıRecep Usta, Tayfun Okter, Tevfik Altınok, Tezcan Yaramancı, Tinaz Titiz, Tuna Beklevic, Tuncay Özilhan, Türkan Saylan, Uğur Dündar, Uluç Gürkan, Umur Talu, Ümit Tokçan, Üzeyir Garih, Vehbi Koç, Vitali Hakko, Vural Öger, Yaşar Aşçıoğlu, Yaşar Nuri Öztürk, Yılmaz Ulusoy, Yusuf Köse, Zafer Çağlayan, Zeynel AbidinErdem

Tecrübeleriniz ve birikimleriniz toprak olmasın @ Copyright 2004 turklider.org