Ziynet Odası 
 Odam Olsun 
 Türklider Odaları 
 Sizin Odalarınız 
 Sohbet Odası 
 TV Odası 
 E-Kitap Odası 
 BŞenver 
 Gazete Odası 
 iPad 
 Hakkımızda 
 Şifremi Unuttum 

 

Barış Bölükbaşı Gözüyle 

     

 



Tüm Yazıları

       ShareThis 		Tütünlerin İçim Kalitelerinin Değerlendirilmesi (DEGÜSTASYON)
19.09.2007
Barış Bölükbaşı
Okunma Sayısı : 2981
Oy Sayısı : 4
Değerlendirme : 3
Popülarite : 1,81
Verdiğiniz Puan :
 

 

 
ÖNSÖZ

Tütünlerin ve tütün yapımlarının degüstasyonu hakkındaki bu yazım. Tütün Eksper Kursu'nun Fabrikasyon ve Harmancılık döneminde öğrencile­rime vermiş olduğum "Tütünlerin îçîm muayenelerinin yapılısı ve değerlen­dirilmesi" konulu ders notlarımdan alınmış ve Sofiya Üniversitesi Rektörü Profesör Sayın Lüben Güzelef'in yararlanmam için imzalayarak bana vermiş olduğu "Rıkovodstvo za Laboratuaren Kontrol na Tütüna İ Tütünovite İzde-liya" kitabından bazı eklemeler yapılmak suretiyle daha derli toplu bir biçime sokulmuştur.
Bu degüstasyon metodu, genellikle tütünlerin içim kalitesini oluşturan kalite niteliklerinin açıklanabilmesi ve anlaşılabilmesi amacıyla, teorik ve pratik derslerde yapılan çalışma ve incelemeler sırasında bu niteliklerin ma­hiyetlerine ve kuvvet derecelerine göre bunların rakamlarla değerlendiril­mesi sonunda meydana gelmiştir.
Tütünlerin içim kalitesi sorununu ayrıntılı bir biçimde açıklayan bu çalışmanın başta Tütün Eksperleri olmak üzere bunların dışındaki tütüncülükle uğraşan kişiler ve tütün konusu ile ilgili kuruluşlar için de yararlı olacağı ka­nısındayım.
Ayrıca çeşitli amaçlarla yapılan degüstasyon muayenelerinde, kişisel yöntemlere ve yargılara bağımlı olmadan, belirli bir yöntemin bulunması halinde, daha olumlu ve doğru bir içim kalitesi değerlendirilmesinin yapıl­ması sağlanmış olacaktır.
Bu konudaki yazımın geliştirilmesi ve sonuçlandırılması. Tütün Eksper­leri Yüksek Okulu'nun açılışı yılına rastlamasından ve bundan yararlana­caklara bir armağan olmasından kıvanç duymaktayım.
CEVİZLİ -- 19.12.1976                                                                   Yazar

İÇİNDEKİLER
SAHİFE
  I — Genel Bilgiler      
7
 II — Degüstasyon muayeneleri sorunları ve amaçları.  
11
ÎII — Tütünlerin içim niteliklerinin açıklanması ve degüstasyon işlemi­nin değerlendirilmesi          
13
          1— Fizyolojik etkinlik gücü niteliği  :       
14
                    A — Çok sert     
16
                    B — Sert
16
                    C — Sertçe        
17
                    D — Tok  (orta)  
17
                    E — Yavaş         
17
                    F — Çok yavaş   
17
          2            — Tat niteliği   :           
17
                    A — Çok tatlı     
18
                    B — Tatlı
18
                    C —.Az tatlı       
18
                    D — Yavaş        
19
                    E — Az acı         
19
                    F — Acı 
19
          3            — Koku niteliği  :         
19
                    A — Çok kuvvetli aromalı kokulu 
21
                    B — Kuvvetli aromalı kokulu       
21
                    C — Aromalı kokulu       
21
                    D —. Nötr kokulu           
21
                    E — Kötü kokulu
21
                    F — Çok kötü kokulu      
21
          4 — İçimin düzgünlük, topluluk ve dokunaklılık niteliği  :   
21
                    A — Topluluk ve düzgünlük acık derecede           
23
                    B — Topluluk ve düzgünlük orta derecede           
23
                    C — Topluluk ve düzgünlük zayıf derecede          
23
                    D — Yavan ve orta derecede yakarlık     
23
                    E — Yakarlık ve keskinlik fazla   
23
                    F — Kavurucu ve acı      
24
          5            — Yanma niteliği  :      
24
                    A — Çok iyi yanan         
28
                    B — İyi yanan    
28
                    C — İyice yanan 
28
                    D — Orta yanan 
28
                    E — Az yanan    
2$
                    F — Fena yanan 
28
          6            — Kül rengi :   
28
IV — Çeşitli degüstasyon muayeneleri ve yapılışı          
30
          1— Eğitim degüstasyonu
30
          2— Çeşitli tip menşe ve nevilerin değerlendirme degüstasyonu    
32
          3— İçim farklarının saptanması  
34
          4— İçim standartlarının kontrolü 
36
V — Degüstasyon muayenelerinin organizasyonu:        
38
          A — Degüstatörlerin seçimi       
38
          B — Degüstasyon muayenesi çalışma programı  
40
          C — Degüstasyon muayenelerinin yapılış koşulları          
42
          D — Sigara örneklerinin hazırlanması     
44
          E — Sigara örneklerinin yapılması ve korunması 
44
          F — Degüstasyon muayenelerinin kayıt ve değerlendirme işleri   
46
I — Genel Bilgiler
Tütünlerin ayrı tiplerinde olduğu gibi çeşitli menşelerinde, menşe varyasyonlarında ve nevileri arasında sertlik, tat, koku, yanma ve ben­zeri gibi içim niteliklerine göre farklar vardır. Bu içim niteliklerinin ince­lenmesi ve gerçek bir kalite değerlendirme işleminin yapılabilmesi ancak bu konuda iyi bilgi sahibi olmakla realize edilebilir. Bu amaçla tütün eksperleri, yaprak tütünlerin kalite niteliklerinin değerlendirilmesi bakımın­dan olduğu kadar içim kalitesinin değerlendirilmesi konusunda da iyi eği­tim ve öğretim görmüş ve iyi yetiştirilmiş olmaları gerekir.
Tütün yapımlarının kaliteleri ile tüketicilerin içim zevkleri arasında sıkı bir ilişki vardır. Bir tütünün içiminden tüketici ne kadar hoşnut kalır­sa, kalitesi o kadar iyidir biçiminde tütünlerin kalitelerini genel olarak ifadelendirmek olanaklıdır.
Ancak bu kısa anlatım biçimi tütünlerin kalite karakteristiğini açık­lamaya yeterli değildir. Çünkü tütünlerin kimyasal bileşimleri ile fiziksel, teknik ve içim niteliklerinin özelliği tütün kalitesini oluşturur. Bu çeşitli niteliklerin özelliğine ve bunlara uygulanan belgeleme işlemlerine göre tü­tünlerde kalite değerlendirilmesi üç esas metoda göre yapılmaktadır.
Birinci metot; tütünlerin tipik dış görünüşlerinin incelenmesi suretiy­le yapılan kalite durumunu değerlendirme işlemidir. Burada yaprak tü­tünlere bakmak, elle yoklamak ve koklamak gibi duyu organları aracı­lığıyla yapılan muayene biçimi uygulanır.
İkinci metot; tütün dumanının içilmesi ve bu sırada içim faktörleri­nin incelenmesi suretiyle yapılan degüstatif kalite değerlendirme işlemi biçiminde olmaktadır.
Üçüncü metot; burada tütünlerin kimyasal bileşimi ile kaliteleri arasında bir bağlantı kurulması suretiyle kalite durumlarının değerlendi­rilmesine çalışılmıştır. Tütün kimyası ve teknolojisi üzerinde çalışan bi­lim adamları, tütünün ve tütün dumanının analizlerinden yararlanarak var olan bir takım kimyasal maddelerin miktarları ile tütünün kalitesi ara­sındaki ilişkileri incelemişler ve bazı yargılar ileri sürmüşlerdir. Bu me­tot daha ziyade bilimsel araştırma ve çalışmalarda yararlı olmaktadır.
Tütün dumanının içim nitelikleri, ağız boşluğu, dil, boğaz ve koklama organları ile sinir sistemi ve organizma üzerinde yaptıkları etkilerle kendilerini belli etmektedir.
Tütüncülük mesleği uzmanları, tütünlerin kalite değerlerinin tayin edilmesi konusunda yaptıkları çalışmalarda genellikle, tütünlerin kalite esaslarını teşkil eden fiziksel, teknik ve içim niteliklerini organoleptik muayenelerden yaralanmak suretiyle belirlenmiş iki metot içinde incele­yerek saptarlar.
Bu organoleptik kalite değerlendirme metotlarından birincisi, yalnız tütünlerin yaprak halinde iken geçirdikleri bütün safhalarda uygulanabil­mektedir. Burada yaprakların büyüklüğü, formu, rengi, dokunun inceliği, esnekliği, sağlamlığı, damarların miktarı ve kalınlığı, koku durumu, yan­ma yeteneği ve higroskopisitesi gibi fiziksel ve teknik niteliklerine göre yapılan kalite değerlendirme metodu olup tütünün ekspertiz işlemini teş­kil eder.
Diğer metot ise içilen tütün dumanının degüstatif değerlendirilmesi­dir. Tütün dumanının içim kalitesini oluşturan fizyolojik etki gücü (sert­lik derecesi) tat (taam), koku durumu ve diğer etkenlerin içim sırasında incelenerek değerlendirilmesi işlemleri, tütünlerin içim ekspertizini veya degüstasyonunu teşkil etmektedir.
Bu işlem beynelmilel olarak tütüncüler arasında "Tütün Degüstasyonu" deyimiyle tanımlanır.
Gerek ekspertiz ve gerekse degüstasyon muayenesi işlemlerinde yal­nız insan organları araç olarak kullanıldığından her iki kalite değerlendirme metodu da ayni zamanda organoleptik olmaktadır.
Konu olarak burada yalnızca tütünlerin degüstasyonu ve degüstasyon ile ilgili bütün işlemlerin incelenmesine çalışılmıştır.
Degüstasyon kelimesi çeşni ifade eden Lâtince "gustus" kelimesin­den gelir. Degüstasyonun anlamı ise hiç bir gereç ve yardımcı âlet kullanmaksızın yalnız duyu organları aracılığıyla tat bakımından önemli bulu­nan herhangi bir maddenin kalitesinin değerlendirilmesi biçiminde tanım­lanır.
Tütün degüstatörü, herhangi bir tütün yapımının kalitesini içilen du­manın bilinçli bir biçimde incelenmesi sonunda değerlendirebilen kimsedir.
Degüstasyon metodu ile değerlendirme gıda maddelerinde olduğu gibi çay, kahve, şarap, rakı, konyak, viski, ve diğer içkiler ile çeşitli tü­tün tipleri ve tütün yapımları içinde uygulanmaktadır. Gıda maddelerinin degüstasyon işlemleri tütüne göre daha kolaydır. Yiyecek maddelerinin degüstasyonlarında, bunların duyu organları ile temaslarını daha uzun zaman koruması bakımından etkileri daha belirli ve sürekli olmaktadır. Buna mukabil tütünlerin degüstasyonu sırasında dumanın etki yapma ve meydana getirdiği duyumları değerlendirme süresi daha kısadır. Bu nedenle yapılacak tütün degüstasyonlarından daha doğru sonuçların alınabilmesi için bu işlerle görevlendirilmiş kimselerin iyi yetiştirilmiş olması ve işlemin belirli bir metot dâhilinde yapılmasını gerektirmektedir.
Tütünlerin içim kalitelerinin değerlendirilmesinde, tütün degüstasyonu işleminden alınan sonuçlar, tütünlerin laboratuarda yapılan kimya­sal analizlerden daha önemli bulunmaktadır. Tütün kimyası, agrokimya ve fizikokimya ilimlerinin bu günkü inkâr edilmez metotlu çalışmaları ve aşamalarına rağmen, laboratuarda yapılan kimyasal analizler genellikle tütünlerin bünyesinin kimyasal bileşimini ihtiva ettiği maddelerin cinsini, miktarını göstermekte ve dolayısıyla tütünün kalitesi hakkında genel bir bilgi vermekte ise de tütünün kimyasal bileşimini teşkil eden bu madde­lerin ayrı ayrı veya bir bütün olarak içim nitelikleri üzerindeki etkisini ve­ya önemini kesinlikle tayin edememektedir. Bundan başka analitik kimya bu gün için tütünün kimyasal bünyesini teşkil eden ve miktarları pek az fakat degüstasyon sırasında kendisini hissettiren bazı maddeleri çabuk, pratik ve hassasiyetle tayin edecek durumda değildir. Ayrıca laboratuar çalışmalarında yapılan duman analizlerinden içim kalitesinin tayininde incelik, duyarlık ve kesinlik gibi hususlar elde edilmemekte buna mukabil daha genel ve şümullü sonuçlar alınmaktadır.
Diğer taraftan insanların duyu organları ile sinirsel sistemlerinin yapılışlarındaki özellikler göz önünde tutulacak olursa tütünün kimyasal bi­leşimi ile içim kalitesi arasında bir bağlantı kurulsa bile, burada yalnız tütünün kimyasal bileşimine göre tam bir içim kalitesinin saptanması olanaksız görülmektedir. Çeşitli lezzetleri ve kokuları bulunan kimyasal maddelerin yanma sırasındaki karışımı sonunda ortalama bir etken duyumundan ziyade yeni ve farklı, duyumlar husule gelmektedir. Bazen, kimyasal analizleri sonunda, bünyelerindeki maddelerin eşit oranlarda bulunduğu saptanan içki, tütün ve benzerleri maddelerden alınan örneklerin yapılan degüstasyonlarında az çok farkların varlığı bu işlerde uğ­raşan kimselerce saptanabilmektedir.
Yukarıda yapılan açıklamalardan anlaşılacağı üzere, degüstasyon analitik kimya metodundan farklıdır ve mahiyeti itibariyle bir sentez olayıdır. Bu itibarla tütünlerin içim kalitelerinin değerlendirilmesinde degüs­tasyon yolunun tek ve temel koşul olarak alınması zorunludur. Ancak metotlu yapılan degüstasyonlar sonunda, tütünlerin içim kalitesine etkisi bulunan kimyasal faktörlerin analizlerinden ziyade, sentezlerinin yapıl­ması halinde içim kalitelerinin daha gerçek bir biçimde belirtme olanağı vardır. Tütünün tüketimi sırasında, bir etkenin niteliği, kimyasal bileşi­mi, strüktürü ve diğer özellikleri, çeşitli etkenlerle birlikte karakteristik niteliğini belirtemeyeceği gibi, insan duyu organlarının analitik yeteneği de yalnızca bu etkenin duyum özelliğini tayin edecek durumda değildir.
Hiç kuşku yoktur ki insan duyu organları aracılığıyla yapılan degüstasyonda da kişisel anlayışlardaki farklılığa göre bazı ufak hatalar ol­maktadır. Fakat hassas olan ilmî metotlarla yapılan çalışmalarda da, ör­neğin kimyasal analizlerin yapılışı sırasında kullanılan analitik teraziler­de olduğu gibi, birçok hassas araçların kullanışında sonuçlar gözle okunduğundan buradaki çalışmaların az da olsa sübjektif bir yönü vardır. (10)
Yukarıda açıklanan nedenlerden ötürü gerek tütünlerin ekspertiz işlerinde ve gerekse tütün menşelerinin ve yapımlarının degüstasyonunda daha doğru sonuçların sağlanabilmesi için yapılan bu iki organoleptik kalite değerlendirme işlemine paralel olarak alınan sonuçların ayrıca kim­ya laboratuarlarında kimyasal analizlerinin yapılması ve değerlendirilme­si suretiyle kontrol edilmesi gerekli ve yararlı görülmektedir.

II — DEGÜSTASYON MUAYENELERİNİN SORUNLARI VE AMAÇLARI
Dünyada üretilen tütünün önemsiz bir miktarı ayrı tutulursa tüketimin esas şekli, tütün dumanını içmek suretiyle olmaktadır, l Tütünün to­humdan itibaren, tarımı devresinde yapılan çalışmalar, yetiştirildiği eko­lojik koşullar, tütünlerin kırımı, kurutulması, ekici işlemesi ve denklenmesi, manipülasyonu, fermantasyonu, bakımı ve korunması ile fabrikasyonu işlerinde uygulanan işlemler genellikle tütünün kalitesini ve dolayısıyla kimyasal bileşimini ve içim kalitesini de etkilemektedir ./Bunun için ekici elinden itibaren tütünlerin içim kalitelerinin sürekli olarak kontrol altın­da bulundurulması ve içimde olumsuz etkiler yapan nedenlerin giderilmesi için gereken tedbirlerin alınması bakımından degüstasyon muayeneleri­nin yapılması yararlı olmaktadır.
Özellikle harman reçetelerinin tertiplenmesinden önce olduğu gibi si­gara harmanlarının hazırlanması sırasında da çeşitli menşe tütün parti­lerinin, bunların nevi’lerinin ve hatta gerektiğinde denklerinin degüstas­yon muayenelerine tâbi tutulması harmanların içimlerinin bozulmasına meydan verilmemesi ve tütünlerin daha uygun şekilde kullanılması ve değerlendirilmesi bakımından yapılması gerekli görülen işlemlerdir.

Eskiden harman eksperleri, çalışmaları sırasında gerekli gördükleri tütün menşelerini yerinde ve kolaylıkla kıyıp içimlerini muayene etmek ve aynı zamanda degüstasyon muayenelerinin öneminin belirtilmesi husu­sunu, "harmancının bıçağı dalama belinde olmalıdır," cümlesi ile anlat­mışlardır.
Tütün menşelerinin ve tütün yapımlarının degüstasyon muayeneleri çeşitli zamanlarda ve çeşitli amaçlarla yapılabilir. Ancak degüstasyon mu­ayenelerinin yapılmasını gerektiren daha önemli sorunlar şunlardır:
1—Islah çalışmalarında elde edilen yeni bir tütün çeşidinin içim
kalitesinin kontrolünde ve değerlendirilmesinde;
2—Tarla safhasında uygulanan gübreleme, sulama, tepe kırma,
kurutma gibi tarımsal işlemler ile hastalıklar, zararlılar ve arızaların etkileri ve bunlar dolayısıyla içim kalitesinde meydana gelen değişmelerin mahiyetinin açıklanmasında;
3—Tütünlerin çeşitli dönemlerinde ve çeşitli maksatlarla kullanı­lan ilâçların, salçalar ve sosyal gibi katkı maddeleri ile uygulanan yüksek hararet rejimlerinin içim kalitesi üzerindeki olumlu veya olumsuz etkilerinin belirlenmesinde;
4—Piyasaya çıkartılacak yeni bir sigara çeşidinin veya piyasada
var olan bir sigaranın içim kalitesinin değerlendirilmesinde;
5—Her yeni yılın tütün rekoltesinin menşe ve gerekli görüldüğü hallerde üretim noktaları itibariyle içimlerinin özellikleri hakkında bilgi edinilmesinde;
6—Tütünlerin fermantasyon döneminde fermantasyon olayının sona ermiş olup olmadığının kontrolü ve saptanması işleminde;
7— Yeni reçete devresinde tütün fabrikalarının yaprak tütün ihtiyaçları için harmanlara ayrılan tütün stoklarının koku, tat, sertlik du­rumları, yanma yetenekleri ve renk bakımından gruplandırması ve bun­ların harmanlardaki kullanma yerlerinin ve oranlarının saptanması için yapılan harman reçetelerinin hazırlanması çalışmalarında;
8— Yeniden tertiplenmiş bulunan harman reçetelerinden imal edi­len her çeşit sigara örneklerinde yerleşen içimin korunmasının sağlanması için bir önceki yılın aynı çeşit sigara örnekleri arasında yapılacak degüstasyon kontrol ve kıyaslama muayenelerinde;
9—Her tütün fabrikasında imal edilen sigara çeşitlerinin fabrika
bünyesinde kurulacak bir kurul tarafından içim kalitelerinin kontrol işlerinde;
10 — Sigaraları imal eden fabrikalar, satış depoları, bayiler ve şa­hıslar ile tütün ticaretinde, yaprak tütün satıcıları ile alıcıları arasında tütünlerin içimi konusu üzerinde çıkacak anlaşmazlıkların çözümlenmesinde; degüstasyon muayenelerinin yapılması gerekli görülmektedir.
Tütünlerin ve tütün yapımlarının içim kaliteleri ile ilgili bulunan tüm problemlerin daha iyi bir şekilde çözümlenmesi ve genellikle tütünlerde içim kalitesinin daha doğru olarak değerlendirilmesi bakımından degüs­tasyon muayenelerinin belirli ve standart bir metot içinde yapılmasında zorunluluk vardır. (5)

III — TÜTÜNLERDE İÇİM NİTELİKLERİNİN AÇIKLANMASI VE DEGUSTASYON İŞLEMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Tütün dumanı içilirken insanın duyu organları üzerinde etki derece­leri birbirinden farklı çeşitli duyumlar meydana gelmektedir. Bu duyum­lar tütün dumanında var olan bir takım kimyasal maddelerin etkinliğine bağlı olduğuna göre bunların gerçek olarak duyu organları aracılığıyla ayrı ayrı alınması olanağı vardır. Tütün dumanındaki çeşitli maddelerin etkisi dolayısıyla duyu organları üzerinde hasıl olan mahiyetleri ve etkin­lik dereceleri birbirinden farklı bulunan çeşitli duyumlar, tütün dumanı­nın içim niteliklerini oluşturmaktadır. İçim nitelikleri özelliklerine ve ilgili oldukları duyu organlarına göre dört kısma ayrılmaktadır:

1— Fizyolojik etkinlik gücü  (sertlik) niteliği,
2— Tat (Taam) niteliği;
3— Koku niteliği;
4— İçim ahengi ve düzgünlüğü ile yakarlık, keskinlik dilde batıcı­lık gibi dumanın dokunmasından oluşan diğer etkiler.

Tütün dumanın içim özelliğini teşkil eden bu niteliklerin duyu or­ganları, sinir sistemi ve dolayısıyla organizma üzerinde meydana getir­dikleri kombine etkinin karakteristiği, içim niteliğinin karakteristiğini ve dolayısıyla içim kalitesini oluşturmaktadır.
Çeşitli tütün tiplerinin ve tütün yapımlarının içim kalitesinin ne bi­çimde değerlendirilmesi gerektiği konusunda yapılan inceleme ve uygu­lama çalışmaları sonunda içim niteliklerinin değerlendirilmesinde altı de­receli bir degüstasyon değerlendirme metodunun uygulanması ile en doğru sonuçların alınacağı kanısına varılmıştır. (6)
Altı dereceli degüstasyon değerlendirme metodunun temelini içim sı­rasında içim faktörlerinin ilgili bulunduğu duyu organları ve sinir sistemi üzerinde yaptığı etki ve bıraktığı izlenimin kuvvet derecelerini rakamlarla değerlendirilmesi teşkil etmektedir. Bu degüstasyon metodunun uy­gulanmasında her etkin faktör için ayrı ayrı olmak üzere kendisini olumlu biçimde en kuvvetli derecede belli etmesine altı derecelik değer verilir.
Buna kargılık olumsuz biçimde en kuvvetli olarak belli etmesi duru­muna da bir derece verilerek değerlendirilir. Bu derecelerin altında veya üstündeki kuvvette belirecek uyarıların duyu organlarıyla normal olarak duyulamayacağı veya bir ile altı dereceleri sınır kabul ederek bu iki sınır çizgisi arasındaki değişik etkinlik basamaklarına derece değerleri takdir edilmek suretiyle değerlendirme işlemleri yapılır.
Buna göre her içim niteliğinin yaptığı etkilerin olumlu veya olumsuz olması ve meydana getirdiği uyarının ve bıraktığı izlenimlerin kuvvet dereceleri baz olarak alınmak suretiyle değerlendirme işleminin yapılış biçimi her içim niteliği için ayrı olmak üzere sırasıyla aşağıda açıklanmış bulunmaktadır.
1--- Tütün dumanının fizyolojik etkinlik gücü (Sertlik) niteliğinin incelenmesi, kelimelerle anlatılması ve derecelerle değerlendirilmesi ko­nularının açıklanması.
Tütün dumanının fizyolojik etkinlik derecesi en başta içim sırasında dumana geçen nikotin ve diğer benzeri alkaloitlerin miktarına bağlı bu­lunmaktadır. Genellikle tütünlerde nikotin miktarının % l kadar bulun­ması yavaş, % l - 1,5 kadar olması orta (Tok) ve % 1,5 tan sonra da içim sertleşmeye baslar ve nikotin miktarının % 2 ye çıkması halinde genellikle içim derecesi sert olmaktadır. Bu miktarın % 2-5, 3, 3-5 ve 4 e doğru artmasına paralel olarak sertlik etkisi de fazlalaşmakta ve sonun­da çok sertliğinden ötürü tütün dumanı içilemez hale gelmektedir. (5)
Nikotin miktarı ile birlikte tütünlerin kimyasal bileşimindeki çözülen karbonhidratlar ve total azot miktarları da sertlik durumunu etkilemek­tedir. Bunlardan çözülen karbonhidratlar nikotinin sertlik etkisini zayıf­latır, azotlu maddelerin fazlalığı ise bunun aksine sertliği kuvvetlendirir. (2)
Tütün içme olayı iki kademede yapılır. İlk önce tütün yapımının bir ucu ağızda dudakları arasına, alınarak diğer ucu yakılır ve aynı zaman­da yapımın ağızda bulunan kısmından hava emilir. Bu emme sırasında tütün yapımının içinden geçen hava ile birlikte yamakta olan tütünün du­manı da ağza gelir ve ağız boşluğuna dolar.
Bundan sonra nefes alınarak ağız boşluğunu dolduran duman ile hava boğaz kısmından ve nefes borusundan geçerek ciğerlere dolar ve burada kana karışır. Bu olay sırasında tütün dumanının geçerken dokunduğu ağız boşluğu, boğaz kısmı ve nefes borusu organları ile ciğerlerde ve kanda tütün dumanında var olan bazı maddeler ile birlikte pek önemsiz de olsa bir miktar nikotin birikintisi de kalır. Kanda kalan bu birikinti başta olmak üzere, kanın devranı ile bütün vücuda yayılır ve sinir sis­temini etkiler. Bundan başka dumanın geçiş yerlerinde birikmiş olan ve yutulan tükürük ile mideye giren nikotinin bir kısmı da buralardan mas­sedilerek ve sindirim yolu ile vücuda yayılır. (4)
Tütün dumanının insan organizması üzerinde meydana getirdiği ken­disine özgü fizyolojik ve narkotik etkilere genellikle tütünün fizyolojik et­kinlik gücü veya halk deyimiyle ve pratikte kısaca, sertlik derecesi, ke­limeleri ile nitelendirilir. Özellikle bu etkin faktörün meydana getirdiği keyif verici kompleks duyumlar nedeniyle, insanlar tütüne alışmakta ve bu alışkanlık birçok kimselerde tutkunluk ve tiryakilik derecesine var­maktadır.
Tütünün fizyolojik etkisi öncelikle vücudun nikotin ihtiyacını gider­mesi ve doyurmasıyla, gerilen sinirlerin yatıştırılması ve kısmen uyuştu­rulması, keyif vermesi ve benzeri etkiler biçiminde kendini gösterir.
Doyma etkisinin dozu değişik olup tütün içmeye yeni başlayanlar ve­ya yavaş içimli sigaraya alışmış olan kimselerde 1–2 adet yavaş veya tokça içimli sigaradır. Daha sert sigara içmeye alışanlar ve tiryakilerin aynı derecede doyabilmeleri için daha fazla miktarda veya daha sert si­gara içmeleri gerekmektedir.
Tütün içme olayında tütün dumanının nefes yolundaki organlar üze­rinde yaptığı farklı etkiler ve bıraktığı ayrı ayrı izlenimlere göre tütün­lerin fizyolojik etki gücünün (sertliğin) dereceler vermek suretiyle takdir edilmesi olanağı vardır. Tütün içilirken nefes alma ve verme sırasında dumanın boğaz kısmı ve nefes borusunda sinirsel kasılmalar yapmadan ancak çok hafif bir dokunma biçiminde rahatça geçmesi veya boğaza ve nefes borusuna hafifçe dokunur gibi etkilemesi fizyolojik etkinin yavaş ve­ya tokça güçte olduğunu gösterir.
Fizyolojik etkinin orta (tok) güçte olması durumu ise tütün dumanı­nın yine sinirsel kasılmalara meydan vermeden, biraz daha fazla duyula­bilir biçimdeki dokunuşu ile kendini belli eder. Boğaz ve nefes borusu or­ganlarında hafif sinirsel kasılmaların başlaması veya başka bir deyimle nefes yolu organlarının tütün dumanın karşı dirence geçmesi genellikle dumanda fizyolojik etkisi gücünü serte doğru gitmesiyle başlar.
Nikotin miktarı % 2 ye yükseldiği takdirde dumanın boğaz kısmın­dan geçmesine ve nefes borusuna girmesinin önlenmesi için vukua gelen adale kasılmaları etki gücünün sert olduğunu göstermektedir. Nikotin miktarının % 2,5, 3, 3.5, 4 ve daha fazla yükselmesi hallerinde tütün du­manı boğaz kısmında azar azar kuvvetlenen spazmlar yapmakla beraber, öksürtücü, bıçak gibi kesici, ağrı yapıcı mide bulandırıcı, boğucu, bağ döndürücü ve hatta bayıltmaya kadar giden etkiler meydana getirmektedir. Buna benzer sert içimli tütünler halk arasında genellikle keskin kelimesiyle tanımlanır. (5)
Degüstasyon uygulamalarında tütünlerin lezzet ve koku niteliklerine göre kalite değerlerinin kolaylıkla takdire edilmesi olanaklı ise de fizyolojik etki gücü niteliği ile tütünün kalitesi arasındaki ilişiklerden kalite hakkında doğru bir sonuca varılması oldukça güçtür. Fizyolojik etki gü­cünün çok zayıf (çok yavaş) veya çok kuvvetli (çok sert) olarak kendi­sini belirtmesi durumlarında her iki durumun da olumsuz bir kalite un­suru sayılması gerekmektedir. Bilhassa sertliğin fazla olması durumu içimde daha ziyade arzulanmayan bir husustur. Tütünlerin tat ve koku niteliklerine göre degüstasyon değerlendirilmesinin genellikle belirli ölçüler dâhilinde yapılabildiği halde fizyolojik etki gücünün çeşitli kademeleri aynı derecelerle değerlendiği takdirde kalite bakımından değişik anlamları vermektedir. Bu itibarla degüstasyon değerlendirmelerinde, fizyolojik güç değerinin ayrı olarak mütalâa edilmesi ve tütünlerde kalite değerlerinin tayini tat ve koku niteliklerine göre yapılması daha uygun görülmektedir.
Ancak her tütün tipinin ve tütün yapımının istenilen veya taşıdığı sertlik durumunun derecesini kontrol etmek veyahut çeşitli tütünlerin tütün endüstrisinde ne maksatla ve ne biçimde kullanılacağını saptamak hususunda yapılan degüstasyonlarda, fizyolojik etkinlik gücü niteliğinin daima dikkate alınarak değerlendirilmesinde zorunluluk vardır.
Fizyolojik etkinlik gücü niteliğinin kelimelerle anlatımı ve derecelerle değerlendirme işlemlerinin yapılışı:
A— Çok sert: Tütün dumanının fizyolojik etkinlik gücünün içim sırasında kendisini en kuvvetli derecede belirtmiş olması durumuna altı (6) derece değer verilir. Bu etkinlikteki tütün dumanı boğazda kuvvetli ihtilâçlar yaparak kesici, boğucu, tırmalayıcı etkileriyle kendisini belli eder. Böyle bir dumanın doyurma yeteneği çok fazla olduğundan sinirleri çok çabuk uyuşturur ve baş dönmesi yapar. Sert içime alışmış olan kimseler bile bu derece sert bir tütünden ancak iki üç nefes çekebilirler.
B — Sert: Fizyolojik etkinlik gücünün kendisini kuvvetli olarak belirtmiş olması durumuna beş (5) derece değer verilir. Tütün dumanının boğazda yaptığı kasılmalar zayıflamış, keskinliği ve tırmalayıcı etkileri tahammül edilecek kadar azalmış doyurma yeteneği yine yüksek olmakla beraber uyuşturucu etkisi hafiflemiştir. Orta derece sertlikte sigara iç­meye alışmış olanlar güçlüklede olsa bu sertlikte olan sigaralardan içe­bilirler.
C — Sertçe: Fizyolojik etkinlik gücünün kendisini orta dereceden daha kuvvetli olarak duyurması durumu dört (4) derece ile değerlen­dirir. Dumanın boğazda yaptığı kasılmalar çok zayıflamış uyuşturucu baş döndürücü etkisi hafiflemiş ancak doyurma yeteneği etkisini belirli derecede duyurmaktadır.
D — Orta : (tok) : Fizyolojik gücünün orta derecede kuvvetle du­yulma durumuna üç (3) derece değer verilir. Bu sertlikte bir tütünün dumanı boğaz kısmında kasılmalar yapmadan kolaylıkla geçmektedir. Dumanın doyurma yeteneği kendisini orta derecede belli etmekte ise de uyuşturucu etkisi kalmamıştır.
E — Yavaş: Fizyolojik etkinlik gücünün orta dereceden daha zayıf duyulmasına iki (2) derece değer verilir. Tütün dumanının doyurucu yeteneği azalmış olduğundan orta derecede sert sigaraları içmeye alış­mış olanları duyuramamaktadır. Dumanın yakarlık etkisi yavaş içimli sigaralarda kendisini açıkça belli etmektedir.
F — Çok yavaş: Fizyolojik etkinlik gücünün en zayıf duyulması durumuna bir (1) derece değer verilir. Tütün dumanının doyurucu etkisi kalmamıştır. Yavaş içimlerdeki dumanın yakarlık etkisi burada daha kuvvetli olarak kendisini belli etmekte ve aynı zamanda dilde batıcılık duyulmaktadır. (5)
2 — Tat (Taam, lezzet) niteliğinin incelenmesi, adlandırılması ve değerlendirilmesi:
Tütün dumanının içimindeki tat niteliği ve tatla ilgili diğer etkiler genellikle ağız boşluğunda bulunan dil, mukoza, yumuşak damak organ­ları tarafından alınan kompleks duyumlardan oluşmaktadır.
Konuya girerken burada taam duyu organları ve tat niteliği ile ilgili kısa bir açıklamanın yapılmasında yarar görülmüştür.
Bir tat alım organı olan dilin yapısı yumurtamsı bir kas biçiminde olup üst kısmı sinir lifleri ile örülmüş mantarımsı ve çanaksı kabarcık ve ceplerle kaplanmıştır. Ağız boşluğunun üst tarafın teşkil eden yumu­şak damak mukoza denilen sürekli nemli ve duyarlı olan ince bir zar ile örtülüdür. Ağız boşluğunu yutak borusu ile birleştiren ağzın arka kıs­mındaki yumuşak damak boğaz kısmını teşkil etmektedir. Ayrıca dilin mukozası altında devamlı tükürük çıkaran bezler bulunmaktadır. (13)

Tat duyu organlarına ancak suda eriyen maddeler etken olabilir. Di­lin kabarcıkları arasında bulunan tükürük ve ayrıca yumuşak damak ve mukozadan gelen salgılarda tutulan ve buradaki sinir liflerinin uçlarını etkileyen tütün dumanındaki tat maddeleri çeşitli taam etkilerini mey­dana getirir.
Taam duyumunun meydana gelebilmesi için bazı maddelerin pek az bir miktarı yeterli gelmektedir. Örneğin bir bardak suya 0,00005 gr. sa­karinin tatlılık veya 0,00002 gr. kininin de acılık yapma etkileri duyu­labilir. (10)
Tütün dumanının meydana getirdiği tatlılık etkileri bildiğimiz şeker ve şekerli maddelerden çok zayıf ve karakter bakımından farklı olmakla beraber içim sırasında kendisini kolaylıkla belli etmektedir. Tütün du­manında tatlılık yapan maddelerin varlığı dumana tatlı bir lezzet ver­mektedir. Buradaki tatlılığın en önemli etkeni karbonhidratların içim sı­rasında dumana geçen miktarlarıyla ilgili bulunmaktadır.
Dumanın acılığı ise daha ziyade tütünde var olan birçok madde­lerin yanmasından ve yüksek hararet dolayısıyla bir kısım albüminlerin kuru distilâsyona uğrayarak dumana karışmasından ileri gelmektedir.
Dilin üzerine dökülen çok ince tütün tozları da fazla acılığa sebebi­yet verirler.
Tütünlerin tat niteliği denilince yalnız dil organı ile alınan etkiler anlaşılır. Bu da en tatlıdan başlayarak en acıya kadar giden çeşitli de­recelerde kendini belli eder. Ayrıca tatlılık ve acılık etkisi yapmayan taamsız tütünler de burada yavan olarak nitelendirilmiştir.
Tat niteliğinin kelimelerle anlatımı ve değerlendirme işleminin yapı­lış biçimi aşağıda açıklanmıştır:
A — Çok tatlı: Tütün dumanında tatlılık etkisinin açık biçimde duyulması durumuna altı (6) derece değer verilir. Özellikle yavaş ve or­ta sertlikte içime alışmış kimseler bu derecede tatlı lezzetten pek hoş­lanırlar. Tat etkisi bu derece yüksek olan tütünlerin içim kalitesinin de çok yüksek olduğuna işaret sayılır.
B — Tatlı: Tatlılık etkisi kendisini duyuracak derecede belli etmesi durumuna beş (5) derece değer verilir. Bu derecedeki tat etkisi içim ka­litesinin yüksek olduğunu gösterir.
C — Az tatlı: tatlılık etkisi kendisini çok hafif derecede duyurma­sı durumu dört (4) derece ile değerlendirilir. Bu tatlılık derecesi içimin kaliteli olduğunu gösterir.
D — Yavan (Taamsız) : Acılık ve tatlılık yapmayan ve duyulur bir taam özelliği göstermeyen içim durumu (3) derece ile değerlendirilir. Tü­tün dumanında tatlılık olmadığı gibi en hafif bir acılık da duyulmamak­tadır. Lezzet itibariyle bu gibi karaktersiz tütünler taamsız veya yavan deyimi ile nitelendirilir. Bu tatlılık derecesi içimin bozulmaya başladığını gösterir.
E — Az acı: Acılığın hafif şekilde duyulması durumuna iki (2) de­rece verilir. Böyle bir taam derecesi içim kalitesinin düşük olduğuna işa­ret sayılır.
F — Acı: Acılığın belirli derecede duyulması durumuna bir (1) de­rece değer verilir. Acı taamdaki tütünlerin içimleri en düşük kalitede ol­maktadır. (5)
Tütünlerde taam niteliğinin yavan, azacı ve acı olması durumu ge­nellikle içicilerin hoşuna gitmeyen ve içim kalitesinin düşük olduğunu gös­teren elemanlar olarak kabul edilir.
3 — Koku niteliğinin incelenmesi kelimelerle ifadesi ve derecelendir­me biçiminde değerlendirilmesi:
Tütünlerin bulundukları yerde daima bir tütün kokusu hissedilmek­tedir. Burada da konuya, koku alma organı ve koku niteliği ile ilgili kısa bir açıklama yaparak girilmesi uygun bulunmuştur.
Koku duyumları genellikle, burun organının üst tarafında bulunan bir kalbursu safihanın ince deliklerinden gelen ve takriben 0,5 cm2 kadar ufak bir sahada toplanmış bulunan, sinir iplikçikleri tarafından alınır. Burunun bu kısmına koku alma bölgesi denir, Koku organın etkilenmesi ve kokunun duyulması için koku maddesinin gaz haline gelmiş olması ge­rekir. (13)
Koku alma organı taam organlarına göre daha hassas bir organdır. Örneğin buruna çekilen 50 cm3, bir havanın içinde - 0,000000025 gr. gül yağı veya 0,000005 gr. kumarın maddelerinin bulunması koku duyu­munun meydana gelmesine yetebilir. (10)
Tütünlerde koku niteliğini meydana getiren kimyasal maddelerin ne­ler oluğu henüz tam olarak kesinlikle saptanmamıştır. Bununla bera­ber bu konuda yapılan incelemeler sonunda tütünlerde var olan çeşitli bal-mumların, reçinelerin, eterli yağların ve bazı karbonhidratların oksidasyon olayları sırasında çeşitli kokuların meydana geldiği bildirilmektedir.
Her tütün tipinin kendisine özgü bir kokusu vardır. Aromalı olan tü­tün çeşitleri bu özelliklerini bilhassa yetiştikleri ortamın uygun olan eko­lojik koşullarında daha iyi geliştirirler. Fakat koku maddelerinin formasyonu ve stabil hale gelmesi tütünlerin tam vaktinde kırılması ile soldur­ma, kurutma, fermantasyon, bakım ve koruma dönemlerinde gerekli özenin gösterilmesiyle olanaklı görülmektedir.
Tütünlerin yaprak ve kıyılmış haldeki kokuları ile içim kokularını birbirinden ayırt etmek gerekir. Bu kokular etkinlik dereceleri ve mahi­yetleri bakımından az çok farklı olduklarından tütünlerin yaprak veya kıyılmış halde koklanmalarından duyulan kokuya zahiri (görünen) koku, içilirken, meydana gelen dumanın kokusuna da içim kokusu deyimleriyle nitelendirilirler.
Çeşitli tütünlerin içimleri sırasında oluşan kokuları karakteristiğine göre genellikle hoş olan veya iyi kokular ve hoş olmayan veya fena koku­lar diye iki kısma ayrılmaktadır.
Bundan başka hoşa gitmek veya hoşa gitmemek gibi belirli etkiler yapmayan ve karakteristik koku özelliği olmayan tütünlere de nötr ko­kulu denir.
Tütün içenlerin hoşlarına giden, zevk veren ve daha fazla alınma is­teği gibi etkiler yapan koku niteliği olumlu bir kalite elemanıdır. Güzel kokulu tütünlerin harmanlarda birbirleriyle uygun oranlarda karışma­sından daha fazla hoşa giden ahenkli buket kokular meydana gelir.
Kötü kokulu tütünler ise içicilerde hoşa gitmeyen ve hatta tiksinmeye kadar götüren olumsuz etkiler yaparlar. Bu kokuları yün iplikleri, kuş tüyleri, odunumsu ve küflü maddelerin yanık kokularına benzetebiliriz.
Koku etkisinin karakteri bakımından içicilerin hoşuna gitmesi veya gitmemesi hususu içilen tütünün veya tütün yapımının kalitesi ile sıkı bir ilgisi vardır. Hoşa giden koku kendisini ne kadar kuvvetli derecede duyurursa bu tütün yapımının o kadar kaliteli olduğuna buna mukabil fena koku ne kadar açık biçimde duyulursa yapımın kalitesinin o kadar düşük olduğunu gösterir.
Tütün kokusunun güzel olması hoşa gitmesi veya kötü olması ve hoşa gitmemesi gibi sınırlanmış ölçüler tütünün koku karakteri ile kalitesini açıklamaya yeterli değildir.

Güzel ve fena kokular karakter itibariyle olduğu gibi kuvvet derece­leri bakımından da birbirinden farklıdır. Bu farkların belirtilmesi için koku faktörünün kendisini belli ettirme kuvvetinin durumuna göre dere­celerle kıymetlendirilmesi gerekli görülmektedir.
Koku niteliğinin kelimelerle anlatımı ve değerlendirme biçimi aşağıda açıklanmıştır:
A — Çok kuvvetli ve aromalı kokulu: Tütün dumanı kokusunun hoş olması ve kendisini içiciyle belirgin derecede duyurmakla beraber et­rafında bulunanlar tarafından da kolaylıkla duyulabilecek kadar kuvvet­li etki yapması durumuna altı (6) derece değer verilir.
B — Kuvvetli aromalı kokulu: Hoşa giden koku niteliğinin kendi­sini içiciye belirli derecede duyurtacak kadar etki yapması durumuna beş (5) derece değer verilir.
C — Aromalı kokulu: Hoşa giden koku niteliğinin kendisini içiciye ancak hafif derecede duyurtacak kadar etki yapması durumuna dört (4j derece değer verilir.
D — Nötr Kokulu: Duman kokusunun hoşa gidecek iyi veya hoşa gitmeyecek fena etkiler yapmadan ve duyulabilir bir karakteristik gös­termeden ancak koku organlarında tütün kokusu olarak kendisini belli etmiş olması durumuna üç (3) derece değer verilir.
E — Kötü kokulu: Hoş olmayan karakterdeki kokunun içiciye kendisini hafifçe duyuracak kadar etkili olması durumuna iki (2) dere­ce değer verilir.
F — Çok kötü kokulu: Hoş olmayan kokunun kendisini içiciye tik­sindirecek derecede fena etki yapması ve etrafta bulunanlar tarafından duyulacak kadar kuvvetli olması durumuna bir (1) derece değer verilir. (5)
4 — içimin düzgünlük, topluluk ve dokunaklılık niteliği:
Tütün dumanı ağız boşluğundan geçerken dil, damak ve boğaz or­ganlarına dokunuşundan husule gelen sertlik ve tatlılık etkileri ile birlik­te, düzgünlük, topluluk ve pürüzlülük veya dokunaklılık deyimleriyle ni­telendirilen diğer bazı farklı etkenlerde meydana gelmektedir. Bunlar mahiyetlerine göre içim düzgünlüğü, içim topluluğu, yakarlık, dilde batı­cılık, tırmalayıcılık ve keskinlik gibi kelimelerle tanımlanır.
Bütün bu etkilerin ağızda bulunan organlar aracılığıyla duyulması durumunu başlıca bir neden olarak gösteren bazı meslek adamları, düz­günlük ve pürüzlülük içim elamanlarıyla tat niteliğinin aynı grupta ince­lenmesinin daha uygun olacağı görüşünü savunmuşlardır.
Ancak içim düzgünlüğü ile ilgili etkilerin ayrı kimyasal maddelerden meydana gelmesi ve yapılan degüstasyon çalışmalarından bunların içim kalitesini etkileyecek önemde farklı etkiler ve izlenimler bırakması bu içim faktörlerinin ayrı bir grup halinde düşünülmesinin daha uygun dü­şeceği kanısına varılmıştır.
Esasen eskiden beri yapılan içim muayenelerinde topluluk, düzgünlük ve yakarlılık gibi içim faktörlerinin diğer taam faktörlerinden ayrı biçim­de dikkate alınarak incelenmesi ve nitelendirilmesi tarzı bizde halen be­nimsenmiş bulunmaktadır.
Düzgünlük ve pürüzlülük niteliğine dâhil bulunan içim faktörleri mahiyetleri itibariyle olumlu ve olumsuz olmak üzere iki kısma ayrılmak­tadır. Pek tabiidir ki olumlu faktörlerin içme sırasında kendilerini ne kadar belirli şekilde gösterirse içim kalitesi o kadar fazla yükselecektir.
Tütün içilirken nefes alma ve nefes verme sırasında tütün dumanının hiç bir olumsuz etki yapmadan pürüzsüzce ve kolaylıkla ağızdan ve bo­ğazdan geçmesi ve rahatça içilebilmesi durumu düzgünlük kelimesiyle nitelendirilir.
Ayrıca degüstasyon muayenelerinde, içilen bir tütünün veya tütün yapımının dumanındaki sertlik, tat ve koku faktörlerinin uyumlu şekilde birleşmiş olması durumu ise içim topluluğu deyimiyle nitelendirilir.
Ancak bazı kimseler orta sertlikte, aromalı kokulu ve düzgün içimli sigaralardan hoşlandıkları halde bazıları yavaş içimli hafif aromalı kokulu ve hafif yakar içimli sigaralardan hoşlanabilirler. Buna benzer daha birçok örnekler verilebilir. Burada gösterilen örnekte her iki gurup içicide içim zevklerinin farklı olması nedeniyle içim topluluğu niteliği hakkında­ki değerlendirmeleri farklı ve sübjektif olacaktır. Bu itibarla tütün du­manının sertlik tat ve koku faktörlerinin ayrı ayrı değerlendirilmesi ya­pıldıktan sonra bunlara verilen değerlere göre içim topluluğunun nitelendirilmesi daha uygun düşecektir.
Hafif yakarlık duyumu daha ziyade yavaş içimli tütünlerde kendini gösterir. Tütün dumanının ağız boşluğunun ön kısmını hafif şekilde et­kilemesi ve boğaz kısmını öksürtecek derecede tahrik etmemiş olması ile kendini belli eder. Yakarlık derecesi arttıkça dumanın tahrik edici etkisi artar. Yakarlığı fazla tütünler ise ağız boşluğunda ve boğazda acı biberin yakıcılığına benzer kavurucu acı ve çoğunlukla öksürtücü etkileriyle ken­dini belli ederler.
Tütün dumanın dil üzerinde hafif iğne temasına benzer etkisi dilde batıcılık ve bunun daha kuvvetli derecedeki etkileri sırasıyla iğneleyici ve tırmalayıcı olarak nitelendirilir.
Ağız boşluğundaki tahrik ve tırmalama etkileri de tütün dumanının mukozanın tümü üzerinde yaptığı kombine etkiler dolayısıyla ağzı sulan­dırıcı ve öksürtmeye kadar götüren halleriyle kendini belli eder.
Keskinlik etkileri de boğaz organında tütün dumanına karşı evvelâ bir direniş ve daha sonra sırasıyla kasınmalar meydana gelmesi, bıçak gibi kesici ve boğucu etkiler şeklinde kendisini gösterir. Bu duyumların etkeni alkaloitler ile kısmen amonyak maddeleridir.
Tütün dumanının düzgünlük ve dokunaklılık niteliğini teşkil eden bütün faktörler birbirine bağlı oldukları gibi ayrıca tat ve sertlik fak­törleri ile de ilgileri vardır. Bu tüm içim faktörlerinin çok komplike bir durum arz ettiği izlenimini vermekte ise de tütünlerin degüstasyon mua­yenelerinde bunların birbirinden ayırımlarının kolaylıkla yapılabildiği bu işlerde çalışanlar tarafından bilinmektedir. Bunların daha doğru bir şe­kilde, değerlendirilmesi ve tanımlanması ancak yapılan sürekli degüstas­yon çalışmalarından edinilecek bilgiler ve görgüler sonunda kolaylıkla ni­telendirme olanağı vardır.
Tütün dumanın içim düzgünlüğü, topluluğu ve dokunaklılığı nitelik­lerinin anlatımı ve değerlendirilmesi aşağıda açıklanmıştır:
A — Tütün dumanının içiminde, topluluk, düzgünlük ve tatlılık ele­manlarının açık biçimde kendini göstermiş olması durumuna altı (6) derece değer verilir. Yakarlık, acılık ve keskinlik gibi olumsuz etkiler, çok hafif derecede olsa bile, burada duyulmamaktadır.
B — içilen tütün dumanında düzgünlük ve topluluk etkileri kendi­lerini orta derecede duyurtmaları ancak yakarlık etkisinindi çok hafif derecede belli olması durumuna beş (5) derece değer verilir.
C — içiminde düzgünlük ve tatlılık etkilerinin zayıflaması buna kar­şılık yakarlık, batıcılık ve keskinlik duyumlarının hafif derecede belirmiş olması durumuna dört (4) derece değer verilir. Dumanda acılık ve tır­malayıcı etkiler burada henüz duyulmamaktadır.
D — Tütün dumanında düzgünlük ve tatlılık etkileri kalmamıştır. Fakat en hafif derecede de olsa acılık duyulmamaktadır. Dumanın yakar­lık, keskinlik ve batıcılığı orta derecededir. Böyle yavanlık etkisi yapan içimlere üç (3) derece değer verilir.
E — İçimde yakarlık ve kesinlik etkileri kuvvetli, tahrik edici, tır­malayıcı ve acılık etkileri ise orta derecede olması durumuna iki (2) de­rece değer verilir.
F — İçimin yakarlığı çok artmış adeta ağız boşluğunu kavurucu bir hale gelmiş, acılığı fazla, keskinlik ve tırmalayıcı etkileri tahammül edilemeyecek derecede olması durumuna bir (1) derece değer verilir. (5)

5 — Tütünlerde yanma niteliğinin açıklanması ve değerlendirilmesi:
Tütünlerde içim kaliteleri ile yanma kabiliyetleri arasında sıkı bir bağlantı vardır. Bu nedenle degüstasyon muayenelerinde içim nitelikleri ile birlikte, yanma niteliğinin de pratik bir biçimde muayene edilerek değerlendirilmesi işleminin yapılması alışkı haline gelmiştir.
Daha önceki kısımlarda olduğu gibi burada da yanma olayı ile ilgili kısa bir açıklama ile başlanmasının yararlı olacağı düşünülmüştür.
Yanma olayı fizikoşimik bir olay olup alevli ve alevsiz olmak üzere iki oluş tarzı vardır. Her iki tarz yanma oluşumu sırasında ışık ve ısı ya­yımlanır. Tütünlerin yanması, alevsiz, kor halinde, yavaş ve sürekli bir yanmadır. Tütünlerin cinsine ve yanmanın şiddetine göre sigaranın yan­ma bölgesindeki ısı derecesi nefes aralarına göre nefes çekme esnasında daha yüksek olup ekseriya 500–700° C. arasında değişmektedir.
Tütünlerde aranan olumlu niteliklerden bir tanesi de iyi yanmalarıdır. Ancak yanma yetenekleri sayesinde tütünler içilebilir ve bunların içim özellikleri kendisini belli eder. Tütün içilirken yanma sırasında vukua ge­len kimyasal değişmelerin cereyan şekli tütün dumanının kalitesi üzerin­de önemli etki yapar. Yanma iyi olursa yanma bölgesindeki ısı derecesi daha yüksek olacağından tütünde husule gelmesi gereken kimyasal de­ğişmeler daha kolay, uygun ve noksansız cereyan etmektedir. Böyle iyi bir yanma dolayısıyla meydana gelen oksidatif maddeler dumanın kali­tesini yükseltir. Kötü yanma ise kimyasal olayların husule gelmesini güç­leştirdiğinden dumanın içim kalitesi genellikle düşük olur. Aynı tütünde çeşitli nedenlerle yanma hızının değişmesiyle dumanın kimyasal bileşimi de değiştiğinden içimleri değişik etki yapmaktadır.
Bu nedenle iyi yanma yeteneği tütünlerde olumlu bir kalite niteliği olarak kabul edilmiştir.
Yanma yeteneğini etkileyen en önemli faktörleri başta tütünlerin kimyasal bileşimi olmak üzere sırasıyla yetiştikleri ortamın ekolojik şart­ları, yaprak dokusunun kalınlık durumu, tütünün tip özelliği ile yetiştir­me ve geliştirme safhalarında uygulanan işlemlerdir.
Sigaraların iyi yanması için evvelâ sigara harmanını teşkil eden çe­şitli tütünlerde ortalama yanma yeteneklerinin saptanması ve bu harman­dan yapılacak sigaraların kolaylıkla yanmasını sağlayacak şekilde bu ye­teneklerin kompoze edilmesi gereklidir. Şu halde tütünlerde yanma yete­neğinin ölçülmesi tütünlerin harman halinde ziyade menşe halinde yapıl­ması daha uygun bulunmaktadır.
Ancak bir tütün tipinin harmanlarda daha uygun şekilde kullanılma­sının sağlanması, tüketiciye sunulan çeşitli sigaralarda yanma durumu­nun bilinmesi ve genellikle tütünlerin içim kalitelerinin daha doğru olarak tayin edilmesi bakımından degüstasyon muayenelerinde diğer degüstatif niteliklerle birlikte yanma yeteneğinin de değerlendirilmesi yararlı gö­rülmüştür.
Gerek yaprak ve gerekse sigara halinde tütünlerin yanma niteliğinin değerlendirilmesi laboratuarlarda ve pratikte olmak üzere iki şekilde ya­pılmaktadır.
Yaprak halinde pratik olarak yapılan ölçmelerde yaprağın orta da­marının sağ ve sol tarafından ve yan damarlar arasının çeşitli yerlerin­den yanan sigara, kömür ateşi veya elektrik cereyanı ile kızıl hale getiril­miş madeni bir uçla üç saniye süreyle dokunularak yaprak dokusunun yakılmasıyla yanma yeteneğinin ölçme denemesi işlemi yapılır.
Burada yanan sathın mm. olarak mesafesi ve yanma süresi dikkate alınmak suretiyle yanma yeteneği değerlendirilir.
Bu deneme şekli Amsterdam ve Hamburg gibi büyük ithal limanla­rında, bilhassa Küba, Cava ve Sumatra adalarından girişi yapılan puroluk tütünlerin ekspertizlerinde uygulanan en eski bir muayene tarzıdır.
Yaprak halinde yanma niteliğinin laboratuarlarda ölçülmesi işle­mi kısaca şu şekilde yapılır: Yaprak ayasının çeşitli yerlerinden zımba vasıtasıyla belli ölçülerde dairecikler veya dikdörtgen şeklinde 50 şer adet örnek kesilir. Bunlar öncelikle cam kutulara konur ve kurutma dolapla­rında 80° C hararette 4 saat kadar veya desikatör içerisinde 48 saat bek­letilerek kurutulur. Buradan alınan örnekler hassas terazilerde tartılır. Bundan sonra çevre koşullarından korunmuş yalnız ön tarafı acık camlı bir dolap içinde ve her örnek ayrı ayrı ateşlenmek suretiyle yanma du­rumları muayene edilir.
Buradaki değerlendirme örneklerde yanma süresinin devamı ile yan­ma sonunda örnekler arasında meydana gelen ağırlık farklarının ortala­ması esasına göre hesapla bulunur.
Sigara halinde yapılan ölçmelere gelince:
Burada yapılacak muayenelerde önce denemesi yapılacak sigara ör­neklerinin yanmasını etkileyen kıyım eni, kıyılmış tütünlerin rutubet ora­nı, sigaranın biçimi, kalitesi, boyu, sıkılığı, sigara kâğıdının kalitesi ve si­garanın pozisyonu (yatay veya düşey) gibi uygulanacak fabrikasyon ko­şullarının standart halde olması gerekmektedir.
Lâboratuar çalışmalarında tütünlerin sigara halinde iken yanma durumlarının ölçülmesinde uygulanan üç metodun yapılışı özetle şu şekil­de olmaktadır:
1         — Sigaranın serbest bırakılarak yanması:
Sigara hiç nefes çekilmeden bir ucundan yakılır ve diğer ucundan in­ce bir çiviye yatay durumda tespit edilir. Sigaranın tamamen veya kıs­men yanması veyahut hemen sönmesine göre yanma yeteneğinin durumu nitelendirilir.
2    — Yanma durumunun sürekli olarak hafif vakum yapan aletlerde ölçülmesi ve aynı vakum dâhilinde sigaranın yanış süresine göre yanma yeteneğinin değerlendirilmesi hususunda yapılan işlemdir.
3    — Yanma durumunu sigara içimini taklit eden şekilde kesintili vakum yapan aletlerle ölçülmesi. Bu alet de 2 – 3 saniyelik bir emişten sonra 27 – 28 saniye fasıla olur ve bu şekildeki emiş ve kesintiler sigara bitinceye kadar devam eder. İşlemin sonunda yanma yeteneği değerlen­dirilir.
Her üç metodun uygulanması sonunda yanma yeteneğinin değerlendi­rilmesi bakımından yapılan kıyaslamada şu hususlar dikkate alınır:
a)      Kendi kendine yanmanın sürekliliği yani ateş tutma süresinin ölçülmesi.
b)      Yanan kısmın mm, olarak mesafesinin veya gram olarak ağırlı­ğının  %  oranı: Bu da yanma yüzeyinin mm.- olarak bütün yüzeye veya yanan mesafenin cm. olarak bütün sigara boyuna veyahut yanmış olan kısmın ağırlığının tüm sigaranın ağırlığına göre  %  oranları hesap edil­mek suretiyle değerlendirilir.
Burada yanma hızı mm./dakika, mm.-/dakika veya gr./dakika ola­rak tanımlanır.
Yanma durumlarının ölçülmesi sonunda edinilen bilgilere göre yan­ma durumu çok iyi, iyi, orta ve kötü olarak deyimlerle nitelendirilir.
Sigaralarda yanma yeteneğinin pratik şekilde ölçülmesi degüstasyon muayeneleri sırasında sigaranın yanma durumuna göre yapılır.
Ancak burada da denenecek sigara örneklerinin hazırlanmasında yukarıda bildirilen eşit fabrikasyon koşullarının yerine getirilmiş olması gerekir.
Yanma durumunu ölçme maksadıyla yapılan pratik muayenelerde, sigaranın içimi sırasında sigaradan orta kuvvette nefes çekildiğinde yanma bölgesinde yanış hızlı ve yanma mesafesi fazla olursa, çekilen duman ağzı dolduracak miktarda ise, dumanın sıcaklığı ağızda belirli derecede duyulursa ve ayrıca sigara kül tablası üzerine kendi haline bırakıldığı za­man sonuna kadar yanmaya devam ederse bu belirtiler sigaranın çok iyi yandığını gösterir.
Bunun tersine sigara yakılıp içildiği zaman kuvvetli nefes çekildiği halde yanısın çok zayıf ve yanma mesafesinin gayet az olması, az miktarda duman husule gelmesi ve sigara kendi haline bırakıldığı takdirde hemen sönmesi gibi belirtiler sigaranın kötü yandığını gösterir.
Orta derecede bir yanmada ise tütün dumanının ağzı doldurabilmesi için normalden daha kuvvetli bir nefese ihtiyaç göstermesi yanma mesafesinin az olması ve sigara kendi haline bırakıldığından 2–3 dakika sonra sönmesi gibi durumlarla kendini belli eder.
İyi yanan sigaraların dumanı mavimsi açık renkte olur ve gözleri pek yakmaz. Yanma kötüye doğru gittikçe duman rengi koyulaşır ve en nihayet gri renkte ve gözleri yaşartıcı etkiler yapar.
İyi yanan sigaralarda sigaranın yanma bölgesi kestane renginde ince ve muntazam bir yüksük gibi görünür. Yanma kötüleştikçe yanış yerinin rengi siyahlaşır, yanış mesafesi genişler, yanma düzgünlüğünü kaybeder ve çoğunlukla sigara kâğıdı üzerine zifir lekeleri meydana gelir.
Sigaraların ve tütün tiplerinin yanma yeteneklerinin daha iyi anlaşılması ve ifade edilmesi için yanma niteliğini yanış hızının kendisini belli etme durumlarına göre dereceler verilmek suretiyle değerlendirilmesi uy­gun görülmüştür. Burada da yanmanın kendisini en kuvvetli şekilde belli etmesine altı ve en zayıf vaziyette olmasına da bir derece değer verilmiştir.
Yanma niteliğinin kelimelerle nitelendirilmesi ve derecelerle değerlendirilme şekli aşağıda gösterilmiştir:
A — Çok iyi yanma durumuna Altı                     (6)  derece değer verilir.
B — İyi                       „               „         Beş        (5)
C -- İyice                  „               „         Dört    (4)
D -- Orta                  „               „         Üç         (3)       „
E --Az                      „               „         İki       (2)       „
F --Kötü                  „               „         Bir      (1)       „

Çeşitli tütün tiplerinin ve sigara harmanlarının yanma yetenekleri­nin burada ölçü olarak kullanılan derecelerle değerlendirme işlemlerinin yapılması kabildir.

C — Tütün külünün renk niteliği:
Degüstasyon muayenelerinde içim ve yanma nitelikleri ile birlikte eskiden beri tütünün kül rengi de dikkate alınarak değerlendirilmesi yapıla-gelmiştir.
Yanma nitelikleri iyi olan tütünlerde organik maddeler tamamıyla yanmaktadır. Bu gibi tütünlerin kül renkleri genellikle açık olur. Orta ve az yanan tütünlerin organik maddelerinde tam bir yanma olmadığından yanma hızının durumuna göre bunlarda kısmen veya tamamen kömürleş­me olur. Bu tütünlerin kül renkleri gri, koyu gri ve siyah olmaktadır.
Bu bakımdan tütünlerin yanmasında meydana gelen külün renk du­rumu, tütünün kalitesi hakkında bir fikir vermektedir.
Genellikle külün açık olması daha yüksek kaliteye, koyu renkli ol­ması ise daha düşük kaliteye işaret sayılır.
Özellikle puroluk tütünlerde külün renk durumu önemli bir kalite faktörü olarak sayılmakta ve ekspertiz muayenelerinde daima dikkate alınmaktadır.
Tütün külünün renk bakımından değerlendirme şekli aşağıda göste­rilmiştir.

A — Çok beyaz renk durumuna Altı      (6)        derece değer verilir.
B - - Beyaz            „            „         Beş            (5)
C — Açık gri        „            „         Dört            (4)        „          „            „
D — Gri renk     durumuna        Üç      (3)        ,,          ,,            ,,
E - - Koyu gri   „                „         İki    (2)
F — Siyah         „               „        Bir    (1)        „         „           „

IV — ÇEŞİTLİ DEGÜSTASYON MUAYENELERİ VE YAPILIŞ TARZLARI
Degüstasyon muayeneleri, yapılışlarındaki amaçlara göre genellikle dört kısma ayrılmaktadır. Bunlar:
1   — Eğitim degüstasyonu;
2   — Tütünlerde tip, menşe ve nevileri bakımından ayrı ayrı olmak üzere içim kalitelerini değerlendirme degüstasyonu;
3   — Çeşitli tütün menşelerinin veya harman nevi’lerinin örnekleri arasındaki içim farklarının tayini maksadıyla yapılan kıyaslama degüstas­yonu;
4   — Çeşitli tütün yapımlarında yerleşen içimin veya içim standart­larının kontrolü degüstasyonudur.
Degüstasyon muayeneleri genellikle bu esaslara göre yapılır ve içimle ilgili çeşitli sorunlar mahiyetlerine göre en uygun görülen degüstasyon muayene metodunun uygulanması ile çözümlenir.
l — Eğitim amacıyla yapılan degüstasyon:
Degüstatör yetiştirmek amacıyla yapılacak degüstasyon eğitimi iş­leri degüstatör niteliğini taşıyan bir veya iki kıdemli tütün eksperi tara­fından yönetilir.
Degüstasyon eğitimine alınacak kimselerde aranılan ilk koşul si­gara içmeye alışmış olmalarıdır. Bunların arasına en az 20 – 22 yaşlarını bitirmiş ve sigara içmeye alışmış gençlerde dahil edilebilir.
Eğitime başlanırken bir çalışma programı hazırlanır ve eğitim faali­yetleri bu programa göre yürütülür. Burada yapılacak eğitim çalışmaları sırasıyla şöyle olmalıdır:
a — İlk ders toplantısında tecrübesiz degüstatörlere sertlik bakı­mından birbirinden çok farklı bulunan üç ayrı tütün menşeinden yapıl­mış örnekleri içirilir. Bunların,
İzmir, Bursa ve Trabzon gibi tütün menşelerimizden olması uygun bulunmaktadır. İçmeye en yavaş sigaradan başlanarak sırasıyla serte doğru gidilir. İçiciler her içtikleri sigaradan sonra hissettiklerini yazılı olarak ifade ederler.
İçim seansı sonunda eğitimi idare eden eksperlerinden birisi her içici­nin yazısını ayrı ayrı okur ve içim hakkındaki gözlemleri ile bunların anlatımı için kullanılan deyimlerin uygun olup olmadığını eleştirir ve de­ğerlendirir. Ayrıca öğrencilere taundan sonra yapacakları degüstasyon muayenelerinde nelere dikkat edilmesi gerektiğini ve bunların ne biçimde nitelendirileceği hususları açıklanır.
b — İkinci derste yapılacak degüstasyon uygulamasında öğrencilere evvelce verilen aynı sigara örneklerinden üçer adet verilir. Ancak içime başlanmadan evvel kendilerine degüstasyon muayenelerinin yapılışı ile içim nitelikleri ve içim kalitesi konuları üzerinde ders şeklinde genel bil­giler verilir.
Bu defaki içim uygulamasında öğrenciler, her içim niteliğini ayrı ayrı ve bunların deyimlerle nitelendirilme şekli idareci tarafından okunur ve eleştirilerek değerlendirilir.
c — Üçüncü degüstasyon uygulamasına başlamadan evvel öğrencilere içim niteliklerini değerlendirme metodu hakkında ayrıntılı olarak bilgi verilir.
Bu defaki içim uygulamasında öğrenciler, her içim niteliğini ayrı ayrı olmak üzere altı dereceli değerlendirme metoduna göre derecelerle değerlendirmeyi denerler.
d — Değişik sigara örnekleri verilmek suretiyle üçüncü dersteki de­ğerlendirme uygulaması dördüncü derste tekrar edilir.
e — Beşinci uygulama dersinde öğrencilere beşer adet sigara örneği verilir. Bu sigaralardan dört tanesi aynı içimde olup bir tanesinin içimi diğer örneklerden belirli derecede farklıdır. Sigara örneklerinin bir­birinden ayırımı için bunlar 1–5 e kadar rakamlarla işaretlenmiştir.
Burada yapılan degüstasyon muayenesinin amacı farklı içimde bulu­nan sigarayı ayırabilmektedir.
f — Altıncı uygulama hakiki bir degüstasyon muayenesi şeklinde yapılmaktadır.

Bu defa verilen 4–5 adet sigara örneği içimler bakımından birbirin­den farklıdır. Bu kere yapılacak degüstasyon muayenesinin hedefi, her sigara örneğinin içim niteliklerinin ayrı ayrı değerlendirilmesi, yani içim kalitesinin tam bir değerlendirilmesinin yapılması şeklinde olmaktadır.
Degüstatörlerin eğitim süresi, bunların kendi başlarına yaptıkları degüstasyon muayenelerinin tecrübeli degüstatörler kadar doğru olma­sına veya önemsiz ufak hatalarla bunlara yakın sonuçların alınmasına kadar eğitimleri devam ettirilir. (5)
Yabancı tütünlerin ve sigaraların içim karakterlerini ve dünya siga­ra piyasasında en fazla satışı olan sigaraların içim zevklerinin öğrenil­mesini sağlamak için degüstatörlere Amerikan, Virjinya (İngiliz), Siyah (Fransız) gibi çeşitli sigara tiplerinden içirilmesi gerekli ve yararlı gö­rülmektedir.
2 — Çeşitli tip ve menşe tütünlerin ve nevi’lerinin içim kalitelerinin değerlendirilmesi:
Bu kısımdaki degüsasyon muayenelerini ve yapılmasını gerektiren nedenleri şöyle sıralayabiliriz:
a — Yeni bir tütün tipinin içim niteliklerini ve dolayısıyla içim ka­litesinin değerlendirme degüstasyonu ;
b — Kullanılacakları çeşitli harmanlardaki yerlerinin ve % oran­larının saptanması maksadıyla tütünlerin menşe, nev'i ve lüzum görülürse ekim noktaları itibariyle harman özelliklerini kontrol degüstasyonu ;
c — Hariçten ithâl edilen tütünlerin içim kalitelerini değerlendir­mek ve dolayısıyla hazırlanacak çeşitli harman nevi’lerinde % de olarak kullanılacak miktarlarının saptanması amacı ile yapılan degüstasyon ;
d — Fermantasyon devresinin sona ermiş olup olmadığının kontrol edilmesi için yapılan degüstasyon ;
e — Tütünlerin harman niteliklerine göre gruplandırılması veya deneme amacıyla hazırlanan harman reçetelerinden imâl edilecek sigara­lardan alınan örneklerin içimlerinin değerlendirme degüstasyonu. (5)
Menşelerin içim kalitelerinin tayin edilmesi işleminin daha doğru yapılması daha fazla miktarda örnekler üzerinde çalışılmasına bağlıdır. Alınacak örneklerin tütün menşeinin içim özelliklerini temsil edecek şekilde olmasına dikkat edilir.

Eğer yeni bir tütün tipinin ortalama içim özelliğinin tayini isteniyorsa, alınacak örnekte bitkideki bütün ellerin yapraklarının bulunması ge­rekir. Çeşitli ellerin örnekteki miktarları bunların bitkiler üzerindeki mev­cut yaprak miktarlarına veya ellerin yaprak verimine göre orantılı bir şekilde oluşturulur. Yanık, 3'eşil kalmış, hastalıklı ve arızalı yapraklar örneğe katılmaz veya oluşan örnekten ayıklanır.
İçim durumunun daha ayrıntılı bir şekilde tayin edilmesi isteniyor­sa o takdirde ellerin gruplar halinde toplanması ve bu şekilde içilmesi ve incelenmesi gerekir. Bunun için:
a)     Alt kuşak elleri - Dip ve dip üstü elleri;
b)           Orta kuşak elleri - Birinci, ikinci ve üçüncü analar.
c)           Üst kuşak elleri üç altı ve uç ellerinin yapraklarından derlenmiş,
ayrı ayrı örnekler halinde hazırlanır.
Tütünler balya halinde ambalajlanmış oldukları takdirde, tütün partisinin tümünü temsil edecek şekilde örnek almak için balya mevcudunun % 5 -10 kadar bir miktarı ayrılır ve ayrılmış olan bu balyaların her birinden eşit ölçülerde birer miktar yaprak örneği alınır.
Alınan yaprak tütünler özenli bir şekilde birbiri ile karıştırılır ve bu karışımın bir miktarı kıyıma verilerek bundan l kg. kadar kıyılmış tütün alınır.
Kıyılmış hale getirilen tütünler de kendi aralarında tekrar bir karışmaya tabi tutulduktan sonra bunlardan 50 -100 adet kadar sigara yapı­lır. Yapılan bu örnek sigaraların denemeler için tayin edilen fabrikasyon koşullarına uygun olması gerekir.
Hazırlanan örneklerin degüstasyon muayenelerinde sertlik gücü, tat ve koku nitelikleri ile içim topluluğu ve dokunaklığı nitelikleri ayrı ayrı değerlendirilir. Bu biçimde yapılan kalite değerlendirme işlemine altı dereceli degüstasyon değerlendirme metodu en uygun gelmektedir. İçim kalitesinin daha iyi açıklanması için verilen derece değerleriyle birlikte içim niteliklerinin kelimelerle de açıklanarak anlatılması alman sonuçların daha belirgin biçimde olmasını sağlar.
Degüstatörlerin her içim niteliği için vermiş oldukları derece değerleri ayrı ayrı toplanır ve her niteliğinin toplam değer miktarı degüstatör adedine bölünmek suretiyle her içim niteliğinin ortalama derece de­ğeri bulunmuş olur.

Degüstasyonu idare eden kimse, içim muayenesinin sonunda degüstasyon çizelgelerini bu esasa göre hemen değerlendirir ve her hangi bir içim niteliğinde degüstatörler arasında ortalama l dereceye kadar veya daha fazla bir fark bulunduğunu görürse içim muayenesi tekrar edilir.
3 - - İçim farklarının saptanması için yapılan kıyaslama degüstasyonu:
Sigaraların içim nitelikleri arasındaki farkın saptanması hususunda yapılan degüstasyon muayeneleri çeşitli amaçlarla olmaktadır. Bunlar:
a - Harman reçetelerinde yapılan ufak ölçüdeki menşe değişmelerinin etkisinin saptanması;
b - Tütünlere çeşitli ilâçlar, katkı maddeleri ve yüksek derecede ısının uygulanması gibi işlemlerin etkisinden oluşan farkların saptanması;
c - Aynı tütünlere farklı fermantasyon rejimlerinin uygulanmasının etkisinin saptanması;
d - Aynı tütün menşeinin veya tütün yapımının bakımı sırasında farklı bakım işlemleri ile farklı bekleme sürelerinin uygulanmasından doğan farkların saptanması;
e - Belli bir harmandan imâl edilmekte olan sigaralar ile aynı harman nev’inden önceleri imâl edilmiş tanık örneklerin içimlerinin kıyaslanması;
Gibi hususların incelenmesi şeklinde sıralanabilir.
Bu durumlarda, içim nitelikleri arasındaki farkların doğru olarak tayin edilmesi için yapılacak degüstasyonlarda uygulanacak işlem tarzının önemi vardır.
Yapılacak içim muayenesi sırasında, tanık örneğin degüstatörlere bildirilmesi halinde, bunun incelenecek örnekle kıyaslama muayenesi gayet kolaylıkla yapılmaktadır. Degüstatörler önce tanık örnekten başlaya­rak birkaç nefes birinden ve birkaç nefes ötekinden çekmek suretiyle muayeneyi yapar. Bu muayenenin amacı tanık örneğin incelenen örneğe göre farklı olup olmadığı, farklılık mevcut ise bunun niteliği ve derecesi belirtilerek ifade edilmesidir.
Ancak tanık örneğin önceden açıklanmış olması hususu degüstatörlerin etki altında kalmasına ve bazı hataların yapılmasına sebebiyet verebilir.

İçim muayenelerinin yapılacağı günden 4–5 gün önce incelenecek örnekler ile aynı harmandan evvelce imal edilen tanık örnekler, eşit bir içim rutubetini sağlayacak atmosfer koşullarını taşır iklimleştirme dolaplarına veya desikatörlere konarak sigaralar bekletilir.
Degüstasyon muayeneleri en kaliteli sigaralardan başlanarak tedricen daha düşük kalitelilere gidilerek yapılır.
Burada yapılan degüstasyon muayenesinin altı dereceli metot ile değerlendirilmesi daha uygun görülmektedir.
İçim muayenesine verilen bütün örnek sigaraların aynı fabrikasyon koşullarını taşır olmasına ve içim muayenesinin ve değerlendirme işlemlerinin gizli yapılmasına özellikle dikkat edilmesi gerekir.

V. DEGÜSTASYON MUAYENELERİNİN ORGANİZASYONU
Degüstasyon muayenelerinden doğru sonuçların alınabilmesi bunların iyi bir şekilde organize edilmesine bağlı bulunmaktadır.
Bir degüstasyon muayenesinin tam olarak yapılışı çeşitli evreler ve işlemlerden meydana gelmektedir. Bunlar sırasıyla şöyledir:
A)          Degüstatörlerin seçimi ve degüstasyon kurulunun oluşturulması.
B)           Degüstasyon muayenelerinin çalışma programının yapılısı.
C)           Degüstasyon muayenelerinin yapılış koşullarının sağlanması.
D)    Degüstasyon muayeneleri için sigara örneklerinin hazırlanması.
E)     Degüstasyon muayeneleri için örnek sigaraların yapılması ve muhafazası.
F)      Degüstasyon muayenelerinin kaydı ve değerlendirme işleri.
Degüstasyon muayenelerini idare edecek kimseler yapılacak çalışmalar için gerekli bütün koşulların yerine getirilmiş olmasını sağlar. (5)
A — Degüstatörlerin seçimi ve degüstasyon kurulunun teşkil edilmesi:
Fabrikalarda imal edilen sigara çeşitlerinde içim kalitesinin durumu, her fabrika için daima önemli bir sorun olarak olagelmektedir. Fabrika­nın imalâtı ile tüketiciye hitap etmesi sebebiyle sigaraların içim kalite­lerinin sürekli bir kontrol altında bulundurulmasında zorunluluk vardır.
Her sigara çeşidinin içim kalitesinin kontrol altında bulundurmak suretiyle, içim standartlarının müh af azasının sağlanması için her sigara fabrikasında bu işleri yapacak bir degüstasyon kurulunun bulunması gereklidir.

Bir fabrika degüstasyon kurulunda harman reçetelerini hazırlayan Baş harmancı, fabrikanın imalât şefi, tütünlerin tavlama, açım harmanlama ve kıyım işlerini yöneten harmancı eksperleri ile sigara imalât kısmı âmiri gibi teknik elemanların bulunması uygun görülmektedir. İmalât şefinin yazılı önerisi üzerine fabrika müdürlüğü kurul üyelerinin seçimini yapar. Fabrikanın imalât kapasitesine ve imal edilen sigara çeşitlerinin miktarına göre kurul 3–5 veya 7 üyeden teşkil edilebilir.
Kurul üyelerinin seçiminde bunların bilgili ve becerikli tütün eksperlerinden olması hususlarına dikkat edilir.
Degüstasyon muayenelerinin yapılması bilgiye, beceriye ve kişinin yeteneğine bağlı bulunması nedeniyle her tütün eksperini aynı zamanda degüstatör olarak kabul etmek doğru değildir. Degüstatörlerin özel kurs­larda teorik ve pratik olarak eğitim gördükten sonra yapılacak gizli içim testlerinden alınacak sonuçlara göre seçilmesi daha isabetli olur. Ayrıca degüstatörlerin formda olup olmadıklarını anlamak için zaman zaman kendilerine menşei bilinmeyen örnek sigaralar içirtmek ve bunla­rın içimlerini değerlendirmek suretiyle duyarlık durumlarının kontrol edilmesinde de yarar vardır.
Degüstatölerin belli bir sigara çeşidine karşı alışkanlıklarının önlenmesi maksadıyla bunlar, sigara içme ihtiyaçlarını her gün çeşitli sigaralardan içerek gidermelidirler. Bu husus degüstatasyon muayenelerinde daha objektif olmalarını ve daha doğru ve yerinde kararlar vermelerinde yararlı olmaktadır.
Degüstasyon muayeneleri sırasında degüstatörlerin dinlenmiş, sakin, sağlıklı ve herhangi bir alkollü içkiden almamış olmaları gerekir. En hafif bir soğuk algınlığı, nezle ve öksürük veya sinir gerginliği gibi durumda olanların degüstasyon muayenelerine katılmaları doğru değildir.
Degüstasyon muayenelerine fabrika dışından fabrika müdürünün uygun gördüğü kimseler de iştirak ettirilebilir. Bu gibi kimselerin kültürlü ve zevk sahibi içiciler arasından seçilmiş bulunması, degüstasyon muayenelerinin değerlendirilmesinde, bunların düşüncelerinin de dikkate alınması suretiyle daha yararlı sonuçların elde edilmesinde yardımcı olabilirler.
Çalışma sahalarında tütün konusu ile ilgili ilmî araştırma ve çalışmalar yapılan kuruluşlarda da degüstasyon kurullarının bulunması yararlı görülmektedir. Bu kurullarda, degüstatör tütün eksperleri ile birlikte ziraat mühendisleri ve teknisyenleri, fizikçiler ve diğer mühendis niteliğinde olan başka meslek mensupları da katılabilir. Ancak bunların az da olsa bu konuda eğitim görmeleri ve tütün teknolojisine hepten yaban­cı olmamaları gerekir.
Memleketimizdeki, bütün sigara fabrikalarında imal edilen tütün yapımlarının degüstasyon muayenelerini yapmak ve değerlendirmek Harman Komisyonunun görevidir. Bu komisyonu teşkil eden üyelerden bir kısmının sigara fabrikalarının degüstasyon kurulu üyeleri gibi degüstatör niteliğinde olmaları gereklidir. Komisyonunun çalışmalarına tütün teknik şefleri, Baş harmancılar ve Başeksperler gibi meslekî bilgi ve becerileri olan teknik elemanlar ile Ticaret Grubu ve Satış Grubundan yetkili temsilcilerin katılması da yararlı olur.
Harman Komisyonu Başkanı, lüzum gördüğü takdirde Tekel dışından tütün tüccarları, sigara bayileri gibi tütün alım ve satımları ve sigara satışları ile ilgili bulunan kimseleri de düşüncelerini almak üzere komisyon çalışmalarına davet edebilir.
B — Degüstasyon muayenelerinin çalışma programı:
Degüstasyon muayenelerinin belli bir sistem içinde düzenli yürütülmesi ve doğru sonuçların alınması amacıyla bir çalışma programı hazırlanır.
Her sigara fabrikasında imal edilen bütün sigara çeşitlerinin kalitelerini kontrol maksadıyla, bir ay içinde en az ikişer defa içim muayenelerinin yapılması gerekli bulunmaktadır. Fabrikada imal edilen sigara çeşitlerinin miktarı ve her içim seansında 5 çeşitten fazla sigaranın içilemeyeceği hususları dikkate alınmak suretiyle fabrika degüstasyon kurullarının yapacakları degüstasyon sayısı tayin edilir. Örneğin fabrikada 5 çeşit sigara imal ediliyorsa degüstasyon kurulu bir hafta ara ile tayin edilecek gün ve saatte toplanır. Çeşitlerin miktarı 8 -10 adet olursa her seansta içilecek çeşit miktarı tespit edilir ve degüstasyon kurulunun her hafta toplanması sağlanır.
Degüstasyon kurulunun program dışı veya olağanüstü olarak toplanmasını gerektiren durumlar da vardır. Bunlar:
1 - Piyasaya çıkarılacak yeni bir sigara çeşidinin degüstasyon muayenesinin yapılması ve içim kalitesi hususunda karar vermesi.

2    — Her hangi bir nedenle harman reçetelerinde yapılması zorunlu menşe değişikliğinin, eski reçeteye veya içim standardına göre kıyaslama degüstasyonunun yapılması ve uygun görüldüğü takdirde yeni harman reçetesinin onaylanması.
3    — Tüketiciler tarafından içim kalitesi ile ilgili şikâyetlerin ve şikâyet konusu yapımların muayene edilmesi ve konunun karara bağlanması.
Bunun dışında fabrika müdürü veya imalât şefi lüzumlu gördüğü takdirde degüstasyon kurulunu toplantıya çağırabilir.
Tütün yapımlarının fabrikalar dışında ve daha yüksek seviyede bir kalite kontrolünün yapılmasının da lüzumlu olduğu dikkate alınmış ve bu iş için en yetkili ve uygun organı harman reçetelerini tertipleyen Harman Komisyonunun olacağı düşünülmüştür.
Bu kontrolün gerçekleşmesi maksadıyla, bütün fabrikalarda imal edilen yapımların en az 4 ayda bir defa olmak üzere yılda üç defa içim kalitelerinin Harman Komisyonunca kontrolden geçirilmesinin yeterli olacağı kanısına varılmıştır.
Burada da içilecek sigara miktarına göre Harman Komisyonunun yapacağı dörder aylık kalite kontrol muayenelerinin çalışma programla­rı düzenlenir. Örneğin yedi tütün fabrikamızın bulunduğu ve her fabrika­da 4 der çeşit sigara imal edildiği hususu dikkate alınarak bu 28 sigara çeşidinin içim muayenesinin yapılacağını gösterir. Şu halde Harman Komisyonu ayda iki defa toplanmak suretiyle altı seansta örneklerin içim muayenelerini yapacak şekilde bir çalışına programı düzenlenir.
Aynı sigara çeşidinin bir kaç fabrikada imal edilmesine bakılmadan her fabrikadan alınan örnekler ayrı ayrı içilir.
Bu normal çalışma programı dışında Harman Komisyonu, satışa çıkarılacak yeni bir sigara çeşidinin veya yeni tertiplenen harman reçetelerinden, imal edilen örnek sigaraların içim kalitelerini son defa onaylamak, yerli ve yabancı tütün yapımlarının içim kalitesi ile ilgili tüm şikâyetleri ve uyuşmazlıkları incelemek ve karara bağlamak gibi nedenler dolayısıyla yapılacak degüstasyon muayeneleri için olağanüstü toplanır.
Yalnız Harman Komisyonu ve degüstasyon kurullarınca tütün yapımlarına uygulanan içim muayeneleri ile yeterli bir kalite kontrolü sağlanamaz. Tütün Fabrikalarında görevli harmancı eksperler, fabrikada İmal edilen bütün sigara çeşitlerini, ayrı ayrı olmak üzere, her gün mua­yene ederek içim kalitelerinin gidisini izlemeleri ve kontrol etmeleri başlıca görevleridir.
Ayrıca anket amacıyla örneğin iki yılda bir defa olmak üzere fabrika dışındaki tüketicilerin tütün yapımlarının içim kalitesi hakkındaki düşüncelerinin ve isteklerinin degüstasyon kurullarınca alınması ve incelenmesinin yararlı olacağı düşünülmektedir. Bu biçimde yapılacak anket çalışmaları öncelikle tüketicilerin içim zevki yönlerinin niteliğinin ne olduğu saptanması bakımından çok yararlı sonuçlar verilir.
C)  Degüstasyon muayenelerinin yapılış koşulları;
Tütün yapıtlarının degüstasyon yapılması güç ve sorumluluğu fazla olan bir istir. Çalışmaların muntazam ve düzgün yapılabilmesi gerekli koşulların uygun bir şekilde sağlanmış olmasına bağlıdır. Degüstasyon muayenelerinin yapılışında basta gelen koşullardan birisi degüstatörlerin sağlıklı, dinlenmiş ve sakin olmaları işe işin kendilerini zorlayacak ve sıkacak şekilde yapılmamasının olduğu daha önce bildirilmişti. Degüstasyon muayeneleri için gerekli görülen diğer koşullar da söyle sıralanabilir.
1    — Degüstasyon yapılacak zamanın tayin edilmesi, çalışma yerlerinin iş başı saatlerine göre degüstatörlerin yorulmasına ve fazla sigara içerek duyu organlarında duyarlılığının azalmasına meydan verilmemesi maksadıyla degüstasyon muayenelerinin yapılması için en uygun zaman sabah saat 9.3C-10.3C arasıdır.    Ancak,    degüstatörlerin degüstasyon muayenesine kadar sigara içmemeleri de doğru değildir. Böyle bir durumun degüstatörlerin tütün içme isteğinde "açlık" derecesinde üstün bir istek yaratması nedeniyle degüstatörler,  degüstasvon başlangıcından içtikleri her sigaranın kendilerine olduğundan daha kaliteli gibi yanıltıcı bir etki yapması olanaklı görülmektedir.
2    — Degüstasyon muayeneleri yapılacak odanın kısa zamanda dumanlanmaması için oldukça büyük, kolaylıkla havalandırılabilir,    aydınlık, sıcaklığı normal derecede ve pencerelerinden görüntüler degüstatör­lerin dikkatini dağıtmayacak şekilde olmalıdır. Oda da her degüstatör için bir masa veya aralıklı oturabilmeyi sağlamak için büyük bir masa, rahat sandalyeler, örnek sigaraların korunması evrakların konulması için dolaplar, yiyecekler için bir soğutucu gibi eşyaların bulunması gereklidir. Ayrıca sigaraların yakılmasında kibrit ve çakmak gibi kokulu ve alevli tutuşturucular yerine elektrikle kızdırılmış yakıcı araçlar, küçük kül tablaları ve ayrıca içlerine su konulabilecek büyük kül tablalarından da ihtiyaca yeter miktarda olması sağlanmalıdır.
3  — Degüstasyona başlamadan evvel degüstatörler tad alma organlarını temizlemek ve teşvik etmek için az miktarda yiyecek alırlar.    Bu maksada en uygun olarak beyaz ekmek, taze saf inek yağı, 30 – 40°C, ılık taze süt, tuzsuz beyaz peynir veya kaşar peyniri, baharatsız salam ve­
ya sosis, ekşimsi ve kekremsi ve tatlı olmayan meyveler, kokusuz gazlı
sular gibi yiyecek ve içecekleri kullanabilirler.
Bazı kimselere sütü, dil üzerindeki kabarcıklar ve cepleri zar gibi ince bir tabaka ile örtme niteliğinde olması sebebiyle tavsiye etmemektedir. Degüstasyonlarda süt kullanıldığı takdirde tekrar sigara içmeye başlamadan evvel gazlanmış sularla ağzın temizlenmesini, tavsiye edilir. Gaz­lı sular tütün dumanının ve sütün dil üzerindeki kalıntılarını temizler ve ayrıca karbon dioksidin meydana getirdiği kabarcıklar dilde ve mukozada masaj gibi etki yapmak suretiyle taam organlarının tazelenme ve teşvik edilmesi bakımından da yararlı etkileri vardır. Genellikle sütün sigara ve puro degüstasyonlarından meydana gelen nikotin zehirlenmelerinde eskiden beri bir panzehir gibi kullanılması bu maddenin degüstasyonlarda bulundurulmasını gerektirmektedir. (5)
Bir fermantasyon ürünü olan yoğurt ve ayran, tat alma organlarının duyarlılığını azalttığından ancak zorunlu kalınınca ve bunların ekşi lezzette olmamaları şartıyla kullanılmasına müsaade edilmelidir.
Gerek sütün ve gerekse yoğurt ve ayranın kullanılmaları halinde, tekrar içime başlamadan evvel ağzın gazlanmış sularla temizlenmesinin gerekli olduğu unutulmamalıdır.
4    — Degüstasyon sırasında degüstatörlerin etki altında bırakılmamaları için içilen sigara örnekleri hakkında bir açıklama veya görüşme yapılmaz. İçim muayenelerinden edinilen izlenimlerin değerlendirme kayıt­ları hiç kimseyle konuşulmadan kişisel ve gizli şekilde her degüstatör tarafından ayrı ayrı yapılır.
5    — Kalite itibariyle birbirinden farklı bulunan sigara örnekleri­nin içim muayeneleri en yüksek kaliteli olan örnekten başlanarak sırasıyla daha düşük kalitelere doğru gidilmek suretiyle yapılır.
6    - Degüstasyon muayeneleri yapılacak örnek sigaraların bu amaç­la saptanan eşit fabrikasyon koşullarına göre uygun şekilde imal edilmiş ve tav bakımından degüstasyona uygun duruma getirilmiş olması gerekir,
D — Degüstasyon muayeneleri için sigara örneklerinin hazırlanması:
Degüstasyon muayenesi işlemlerinin düzgün yapılması ve başarılı olması koşullarından birisi de örnek sigaraların bu işe uygun şekilde hazırlanmasına bağlıdır. Burada öncelikle dikkat edilecek temel faktörler sigaraların rutubet durumu ile dolusunun düzgün olmasıdır. Sigaralarda rutubet miktarının % 12 oranında olması ve sigara bedenin kıyılmış tütünle dolusu biçimi sigaranın uzunluğu boyunca her noktasında eşit yoğunlukta olması hususları sağlanmalıdır. Bunun için sigara örnekleri havanın rutubet oranı daima belli düzeyde tutulan klima dolaplarında veya desikatörlerde degüstasyon başlamadan evvel en az 4-5 gün bekletilerek tav miktarları istenilen eşit düzeye getirilir. Tip ve kalite itibariyle farklı bulunan tütünlerin aynı nispi rutubetteki atmosfer koşulları karşısında rutubet dengeleri az çok farklı olacağından sigara örneklerinin kalite durumlarına göre hava rutubetinin düzenlenmesi gerekir. Yüksek kaliteli sigaralarda klima dolabındaki havanın rutubet oranının % 60, daha düşük kalitelerde % 65 civarında olması bu maksada uygun gelmektedir. Burada aynı zamanda hava temparatörünün de 20° C. civarında bir düzeyde olmasına dikkat edilmelidir. Ayrıca örnek sigaraların sıkılık derecesi de sigaranın hava akımına karşı gösterdiği direnç oranına göre özel cihazlarda ölçülür ve bu sırada ayrılan uygun sıkılıktaki sigaralardan muayenesi yapılacak örnekler seçilir.
Bundan başka kıyılmış tütünlerin kıyım eni, sigaraların kalibresi boyu, şekli ve sigara kâğıdının kalitesi gibi içime etkin bulunan fizikî faktörlerin tüm örnek sigaralarda aynı olmasına dikkat edilir.
E - - Degüstasyon muayeneleri için örnek sigaraların imali ve korunması:
Tütün yapımlarının degüstasyon muayenelerini yapan organlar değerlendirme işlemini örnek sigaraların içimlerini kıyaslama esasına göre yapmaktadır. Bu maksatla her sigara çeşidi için ayrı örnek hazırlanır. Genellikle sigaraların 6 aylık bir bekleme sonunda, pek az da olsa bile, içim kalitesinde bir değişme vukua geleceği hususu dikkate alınarak her 6 ayda bir defa olmak üzere yılda iki defa sigara örnekleri tazelenir. Birinci örneklerin, tütünler fermantasyonlarını ve ilk bakım dönemini geçirmiş, içimleri durulma kazanmış ve yeni sene harman reçetelerinin normal olarak uygulanmaya başlandığı 9–10 cu aylarda, ikinci örneklerinde tütünlerin fermantasyon dönemi başlamadan evvel 3 – 5 ci aylarda hazırlanması zaman bakımından en uygundur.
Sigara örnekleri, genellikle aynı fabrikasyon koşullarında ve Harman Komisyonunun hazırlamış olduğu harman reçetelerine göre özenli bir şekilde hazırlanır.
Bu şekilde imal edilen sigaraların her çeşidinden 10 ar kg. miktarında tanık örnek alınır. Bu örneklerin birer kilosu Harman Komisyonuna gönderildikten sonra geri kalan 9 kilosunu da, fabrika degüstasyon kurulları için fabrikada muhafaza altına alınır.
Yeniden tertiplenen harman reçetelerinden yapılan sigara çeşitlerinin içim kalitelerinin muayenesi ve onaylanması maksadıyla Harman Komisyonuna örnek olarak gönderilen sigaraların Komisyon Üyelerince ay­rı ayrı olmak üzere degüstasyon muayeneleri yapılarak değerlendirilir.
Herhangi bir fabrikanın gönderdiği örnekler arasında içim kalitesi bakımından beğenilmeyen bir çeşit olursa aynı sigara çeşidini imâl eden ve Komisyonca uygun görülen diğer bir fabrikanın bu fabrikaya 2 kg. kendi örneğinden gönderilmesi için talimat verilir.
Gönderilen örneğe göre bu fabrika ilgilileri kendi sigaraları içiminde görülen hataları düzelttikten sonra Harman Komisyonuna kontrol için tekrar örnek sigara gönderirler.
Bütün fabrikalardan gönderilen sigara örnekleri arasında her hangi bir sigara çeşidinin Komisyonca beğenilmemiş olması durumu karşısında Harman Komisyonu bu sigara örneğine ait harman reçetesinde gerek­li düzeltmeyi yapar ve buna göre fabrikalardan tekrar örnek hazırlama­ları ve göndermeleri istenir.
İçim kaliteleri uygun görülen bütün örnek sigara çeşitlerinden yeni hazırlanmış bulunan bu harman reçetelerine göre imalât yapmaları fabrikalara bildirilir.
Fabrikalarda kalan örneklerin bozulmasına meydan verilmemesi için bunların özel koşullar altında korunması gerekir. Sigara kutuları ve poşetleri ayrı ayrı selofana sarılarak bunlardan 5 -15 adedi bir arada polyetilen torbalar içine konur. Bu torbaların ağızları makinelerde hararet yardımıyla yapıştırılır.
Bu şekilde ambalajlanan sigaraların bozulmaması ve içimde istenilen % 12 rutubet oranlarını muhafaza etmeleri için örnekler '/r 60 rutubeti ve 15 – 20 C. harareti haiz bulunan ortam şartları dahilinde muhafazaya alınır.

F — Degüstasyon muayenelerinin kayıt ve değerlendirme işleri:
Fabrika degüstasyon üyesi olan degüstatörler için muayenesi sonunda içtikleri her sigaranın ayrı ayrı olmak üzere içim niteliklerini kendilerine verilmiş degüstasyon çizelgelerine derece takdir etmek suretiyle değerlendirirler. Basılmış çizelge bulunmadığı takdirde değerlendirme kayıtları düz kâğıt üzerine de yapılabilir. (5)
Degüstatörler değerlendirme çizelgesine degüstasyon sonuçlarından başka, eğer varsa içimde gördükleri kusurları ve bunlar hakkındaki düşüncelerini ve bunların giderilmesi veya iyileştirilmesi için önerilerini de not halinde yazarlar.
Degüstasyon kurullarının, içim muayenelerini idare eden kimseler değerlendirme çizelgelerindeki sonuçları, görüşleri ve tavsiyeleri özel bir defterde, ayrıntılı bir protokol şeklinde, yazdıktan sonra imza ederler. İlgili fabrika müdürlüğünce okunup imzalandıktan sonra bu protokolün bir nüshası fabrikada harmanların hazırlanmasından sorumlu bulunan harman eksperine imza karşılığı verilir. Protokolün diğer bir nüshası da Tütün Fabrikalarının bağlı bulunduğu Grup Müdürlüğüne gönderilir.
Harman Komisyonunca yapılan degüstasyon muayenelerinin kayıt ve değerlendirme işlemleri de aynı şekilde yapılır. Burada da muayene sonunda düzenlenen protokolden bir nüsha Tütün Fabrikalarına bağlı bulunduğu Grup Müdürlüğüne gönderilir.
Grup Müdürlüğü muayene sonuçlarını, örneklerin ait oldukları fabrikalara bildirir ve görülen hatalar varsa ayrıca bunların düzeltilmesi ve daha dikkatli çalışmaları hususunda talimat verir.
Bu kitabın tütün degüstasyonu inceliklerini açıklamakla beraber, tütün menşelerinin sertlik, tatlılık, koku, yanma ve diğer içim özellikleri bakımından tanınması ve gruplandırılması, bir tütün yapımı nevinin içim kalitesinin standart olmasının sağlanması, sigara çeşitleri arasındaki içim farklarının belirtilmesi, harmanların düzenlenmesinde yaprak tütün stoklarının daha uygun ve rasyonel biçimde kullanılması, sigaraların gerek fiziksel ve gerekse içim niteliklerinin daha kaliteli yapılması ve bu gibi çalışmalarda aydınlatıcı bilgiler verilmesi hususunda yarar sağlayacağı inancındayım.

Kötü         Çok İyi  Oyla 
           
Tüm yazıları        ShareThis
  Geri  |  Arkadaşıma Gönder  |  Yazıcı Dostu
                 

    Hayat Verenler : Microsoft    HP Türkiye    PBS Bilişim    SAY Ajans    SFS - MAN    Superonline       

Türk Liderler:

Abbas Güçlü, Adil Karaağaç, Ali Ağaoğlu, <Ali Kibar, Adnan Nas, Adnan Polat, Adnan Şenses, Ahmet Başar, Ahmet Esen, Alber Bilen ,Ahmet Cemal Kura, Ali Abalıoğlu, Ali Naci Karacan, Ali Sabancı, Ali Koç, Ali Saydam, Ali Talip Özdemir, Ali Üstay, Arman Manukyan, Arzuhan Yalçındağ, Asaf Güneri, Atila Şenol, Attila Özdemiroğlu, Avni Çelik, Ayduk Koray, Aydın Ayaydın, Aydın Boysan, Ayhan Bermek, AyşeKulin, Ayten Gökçer, Başaran Ulusoy, BedrettinDalan, Bedri Baykam, Berhan Şimşek, BetülMardin, Bülend Özaydınlı, Bülent Akarcalı, Bülent Eczacıbaşı, Bülent Şenver, CağvitÇağlar, Can Ataklı, Can Dikmen, Can Has, Can Kıraç, Canan Edipoğlu, Celalettin Vardarsuyu, Cengiz Kaptanoğlu, Cevdetİnci, Çoşkun Ural, Cüneyt Asan, Cünety Ülsever, Çağlayan Arkan, Çetin Gezgincan, DenizAdanalı, Deniz Kurtsan, Didem Demirkent, Dilek Sabancı, Dr. Oktay Duran, Ege Cansel, Em. Org. Çevik Bir, Emre Berkin, Engin Akçakoca, Enver Ören, Erdal Aksoy, Erdoğan Demirören, ErhanKurdoğlu, Erkan Mumcu, Erkut Yücaoğlu, Ergun Özakat, Ergun Özen, Erol Üçer, Ersin Arıoğlu, Ersin Faralyalı, Ersin Özince, Ethem Sancak, Fatih Altaylı, Fatih Terim, Ferit Şahenk, Ferruh Tanay,Feyhan Kalpaklıoğlu, Feyyaz Berker, Fuat Miras, Fuat Süren, Füsun Önal, Göksel Kortay, Güler Sabancı, Güngör Kaymak, Hakan Ateş, Halit Soydan, Halit Kıvanç, Haluk Okutur, Haluk Şahin, Hamdi Akın, Hasan Güleşçi, HayrettinKaraca, Hazım Kantarcı, Hilmi Özkök, Hüsamettin Kavi, Hüseyin Kıvrıkoğlu, Hüsnü Özyeğin, Işın Çelebi, İbrahim Arıkan, İbrahim Betil, İbrahim Bodur, İbrahim Cevahir, İbrahim Kefeli, İdris Yamantürk, İhsan Kalkavan, İshak Alaton, İsmet Acar, İzzet Garih, İzzet Günay, İzzet Özilhan, JakKamhi, Kazım Taşkent, Kemal Köprülü, Kemal Şahin, Leyla Alaton Günyeli, LeylaUmar, Lucien Arkas, Mahfi Eğilmez, MehmetAli Birand, Mehmet Ali Yalçındağ, Mehmet Başer, Mehmet Günyeli, Mehmet Huntürk, Mehmet Keçeciler, Mehmet Kutman, Mehmet Şuhubi, Melih Aşık, Meltem Kurtsan, Mesut Erez, Metin Kalkavan, Metin Kaşo, Muharrem Kayhan, Muhtar Kent, Murat Akdoğan, Murat Dedeman, MuratVargı, Mustafa Koç, Mustafa Özyürek, Mustafa Sarıgül, Mustafa Süzer, Mümtaz Soysal, Nafi Güral, Nail Keçili, Nasuh Mahruki, Nebil Özgentürk, Neşe Erberk, Nevval Sevindi, Nezih Demirkent, Nihat Boytüzün, Nihat Gökyiğit, Nihat Sırdar, Niyazi Önen, Nur Ger, Nurettin Çarmıklı, Nuri Çolakoğlu, Nüzhet Kandemir, Oğuz Gürsel, Oktay Duran, Oktay Ekşi, Oktay Varlıer, Osman Birsel, Osman Şevket Çarmıklı, Ozan Diren, Özen Göksel, ÖzdemirErdoğan, Özhan Erem, Pervin Kaşo, R.BülentTarhan, Raffi Portakal, Rahmi Koç, Rauf Denktaş, Refik Baydur, Rıfat Hisarcıklıoğlu, SakıpSabancı, Samsa Karamehmet, Savaş Ünal, SedatAloğlu, Sefa Sirmen, Selçuk Alagöz, SelçukYaşar, Selim Seval, Semih Saygıner, SerdarBilgili, Sevan Bıçakçı, Sevgi Gönül, Sezen Cumhur Önal, SinanAygün, Suna Kıraç, Süha Derbent, Süleyman Demirel, ŞadanKalkavan, Şadi Gücüm, Şahin Tulga, Şakir Eczacıbaşı, Şarık Tara, Şerif Kaynar, ŞevketSabancı, Tan Sağtürk, Taner Ayhan, Tanıl Küçük, Tanju Argun, Tansu Yeğen, TavacıRecep Usta, Tayfun Okter, Tevfik Altınok, Tezcan Yaramancı, Tinaz Titiz, Tuna Beklevic, Tuncay Özilhan, Türkan Saylan, Uğur Dündar, Uluç Gürkan, Umur Talu, Ümit Tokçan, Üzeyir Garih, Vehbi Koç, Vitali Hakko, Vural Öger, Yaşar Aşçıoğlu, Yaşar Nuri Öztürk, Yılmaz Ulusoy, Yusuf Köse, Zafer Çağlayan, Zeynel AbidinErdem

Tecrübeleriniz ve birikimleriniz toprak olmasın @ Copyright 2004 turklider.org