|
|
|
Tüm Yazıları
 ShareThis
|
San Fransisco
25.06.2010 |
|
|
| Okunma Sayısı : |
3741 |
|
|
| Oy Sayısı : |
2 |
|
|
| Değerlendirme : |
5 |
|
|
| Popülarite : |
1,51 |
|
|
| Verdiğiniz Puan : |
|
|
|
|
|
|
San Fransisco
San Francisco, merkezi olmayan büyük şehir. Pasifik Okyanusu kıyıları paralel imiş gibi , ancak içerde ve batı boyu 80 kilometreye varan bir iç deniz var ki, genişliği 5 ile 20 km arasında değişiyor.
Bu azman büyüklükteki körfez, uzun boyunun yaklaşık ortalarında bir yerden okyanusa bağlanıyor. San Francisco şehri bu bağlantı yerinde kurulmuş. Merkez şehrin nüfusu şimdi ancak 700 bin kadar. Merkez ehir ve San Francisco adı ile anılan tüm körfez nüfusu, yaklaşık 5 milyon.
San Francisco körfezi ile tüm şehir ve şehirciklerin yerleşmesi, ilk gelenlere biraz garip gibi görünüyor. Şehir, kıyısında kurulduğu Pasifik Okyanusu'na dargın gibi…Sırtını çevirmiş.
Merak edip nedenini araştırınca görülüyor ki bu coğrafya bölgesinde okyanus , sürekli ve çok sert esintilerle, öylesine sürekli zamanlarda durmak bilmeyen kocaman dalgalarla oynaşıyor ki, fırtına benzeri yapışkan esintiler, orada bulunanlarda huzur bırakmıyor. İnsan yerleşmelerinin bu sürekli sıkıntıdan kaçarak hemen yanındaki görkemli körfeze gidişi akıllıca bir iş olmuş.
Biz eski İstanbullular, yokuşu inişi olmayan, yamyassı yerleşmiş şehirlerde irkilitiz, yadırgarız. Ama İstanbul'a benzeyen San Francisco'yu değil.
Merkez şehir bile 43 tepe üzerine kurulmuş. Şehirde taşıtla gezen , bu iniş yokuş zenginliği içinde hep değişen hoş manzaralar görüyor. Bir Lombard Street var ki yüzde 40 gibi vahşi bir eğimle yükseliyor.
Union Square denen ün kazanmış bir meydanda büyük oteller ile büyük mağazalar toplaşmış ama, burası da şehir merkezi değil…San Francisco ana şehrinin de tüm körfez de, merkezde de, biraz dağınık yerleşme biçimlerinden memnunlar, hiç şikayetleri yok.
Merkezdeki yapı ve nüfus yoğunluğunu azdıracak gelişmeleri başlar başlamaz engellemişler. Sebep, şehirlilerin kendi yaşama alanlarına sahip çıkmaları…Kent otoyolları inşa başladığı halde durduruyorlar. Çok yüksek katlı bina yapımı başlamış ama, ölçüsü azmayan dar bir bölgeede sınırlanmış.
Örneğin balıkçı limanında yapılmış dünyaya yaygın çok ünlü bir otel zinciri binasına iki kattan fazla izin vermemişler.
Şehirlilerin şehirlerine sahip çıkarak, para gücü ve politikacı etkilerini ortadan kaldırmaları , dilerim dünya şehirlerine de ders olur.
Şehre sokuşturulmuş yanlış ve çirkin bir yapı, bir sigorta şirketinin piramit görünümündeki gökdeleni olmuş… Yüksekliği 260 metreyi buluyor. Biçim piramit ama, sıska mı sıka…Ucu ile de sivri bitecek ya! Piramit görüntüsüne körü körüne bağlı kalmak amacıyla üstü sadece sivri bir kazığın ucu gibi küçüleceği için, en yukarıdaki 70 metre kullanılamayacak kadar daralıyor.
Asansörlerin düşey inip çıkması zorunlu olduğundan, sıskalaşan piramitten dışarı fırlamaları zorunlu oluyor. Bu kitleden fışkıran bu "fırlama"lar, o pek hevesle yapılan kitle görünüşünü de perişan ediyor.
Normal olarak çatı tepesinde yapılması gereken tesisat hacimlerinin bodrumda yapılması zorunluluğu hemen göze görünmeyen başka bir işkence.
Bu yapı mimarlığın da, San Francisco'nun da, tüm çağların da bir yüz karası…
Bu dinamik örnekten sonra, şehrin övünülecek yanlarına gelelim de, sinirlerimiz düzelsin diye Golden Gate parkını anlatalım. Bu park, kültür, spor ve eğlenerek dinlenme açısından şehrin övüncü olmaya değer. Büyüklüğü de görkemli, 4.000 dekar. Doğal güzellikleri de cabası.
Müze zenginlikleri arasında, sanat uygarlıklarının tarihinden başlayan zenginlik, çağımıza kadar sürekli zaman dilimlerini kapsıyor. Mısır- Yunan- Roma uygarlıkları eserlerinden çağımıza kadar tüm zamanlarını içeriyor. Büyük, ünlü sanatçılardan sadece birkaçını saysak, müzenin zenginliği anlaşılacak. El Greco, Rubens, Tiziano, Goya, Rembrandt, Franz Hals ve öteki büyük ünlü ressamlar…Rodin'in ünlü "düşünen adam" heykeli de bu müzede.
San Francisco'nun beni kıskandıran şehir işlerinden biri, tüm körfez bölgesini birbirine çok hızlı ve konforlu olarak bağlayan "metro treni" BART… Tam bir kitle taşıt aracı… Otomobilli Amerikalıya bile rahat geliyor, arabasını evinde bırakıp BART'ı kullanıyor. Çok da hızlı.
Adı metro diye geçiyor ama, gerektiğinde yükselerek viyadük ve yollardan gidiyor. Ancak, San Francisco ile Oakland arasındaki, 5,5 km tüneli ise (dünyada eşi olmayan bir özellikle) su altından geçiyor.
Dünyanın en ünlü asma köprülerinden biri bu şehrin Golden Gate köprüsüdür. Bizim İstanbul Boğaziçi ve Fatih asma köprülerinden yarım yüzyıl kadar daha yaşlı. Tüm boyu üç km kadar, asma köprü açıklığı 1.280 metre. Yaş endeniyle bizim Boğaziçi köprülerinden daha eski olan çelik yapı daha karmaşık.
San Francisco'nun beni kıskandıran özelliklerinden birisi de tramvayları…Bizim İstanbul'da Taksim- Tünel arasında hortlamış gibi çıkarılan eski İstanbul tramvaylarına çok benzemesi beni duygulandırdı. Tıpkı onlar gibi, "inecek var" işareti veriliyor.
Bu tramvaylarda oturma yerleri sadece 30 kişilik, Ayakta da 50 kişi daha sıkışıyor. Ama yine de yer olmazsa dışarıdan kapılara, pencerelere asılarak gidenler tıpkı eski İstanbul tranvayları gibi.
Saatte 15 km gibi ağırkanlı olan bu tranvaylar şehir trafiğini ağırlaştırıyor ama halk, kaldırmayı düşünen yöneticilere karşı gelerek, tramvaylarına ayaklanarak sahip çıkıyor. Tramvay şebekesi yüzlerce milyon dolar harcayarak azıcık olsun ıslah ediliyor ama, olduğu gibi bırakılıyor.
1957 yılında İstanbul tramvaylarının başbakanın kişisel takdiri ve emriyle kaldırıldığını hatırlıyorum. Karşı koymak için ağzını açan olmamıştı. Bu satırları yazarken yine mahcup oluyorum.
Beni (elbet hepimizi) çok ilgilendiren bir önemli olay, San Francisco depremi. Richer ölçeği 8.25 ki tarihte ender rastlanıyor. Yıl 1906, sabah saat 5.13'te gerçekleşiyor. Bütün binalar ahşap ve bitişik inşa edilmiş… Hepsi birden birbirine yaslanarak ahenk içinde dersek ayıp olmasın, sallanıyorlar.
Yıkılan bina sayısı çok değil ama, felaketin büyüğü sallanma bittikten sonra başlıyor. Devrilen kazanlar ve sobaların ateşleri yayılarak bütün kentte birbirini de artıran yangınlar başlıyor. Bütün kentte yayılan alevleri, Pasifik Okyanusu rüzgarları azdırıyor. Bitişik ahşap binaların hepsi birden alevlere bürünüyor.
Borular deprem yüzünden tümüyle patladığı için yangınları söndürecek su da yok. İçmek için bile su kalmamaış. Askerler ve fedai gönüllüler, can verecek gibi çalışıyorlar. Alevlerin yürümesini önlemek için sağlam bina grupları yıkılıyor.
İçmek için bile su bulunamıyor. Ama çok sayıda şarap fıçısı sağlam kalmış. İnsanlar su yerine şarap içmesi garip iken, kedi ve köpeklere bile şarap içiriliyor.
O müthiş depremde yıkılmalar ve yangınlardan ölenlerin sayısı 452 kişi…Bizim Erzincan depreminde ölenler 40.000 kişi.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Tüm yazıları |
|
ShareThis
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Türk Liderler:
Abbas Güçlü, Adil Karaağaç, Ali Ağaoğlu, <Ali Kibar, Adnan Nas, Adnan Polat, Adnan Şenses, Ahmet Başar, Ahmet Esen, Alber Bilen ,Ahmet Cemal Kura, Ali Abalıoğlu, Ali Naci Karacan, Ali Sabancı, Ali Koç, Ali Saydam, Ali Talip Özdemir, Ali Üstay, Arman Manukyan, Arzuhan Yalçındağ, Asaf Güneri, Atila Şenol, Attila Özdemiroğlu, Avni Çelik, Ayduk Koray, Aydın Ayaydın, Aydın Boysan, Ayhan Bermek, AyşeKulin, Ayten Gökçer, Başaran Ulusoy, BedrettinDalan, Bedri Baykam, Berhan Şimşek, BetülMardin, Bülend Özaydınlı, Bülent Akarcalı, Bülent Eczacıbaşı, Bülent Şenver, CağvitÇağlar, Can Ataklı, Can Dikmen, Can Has, Can Kıraç, Canan Edipoğlu, Celalettin Vardarsuyu, Cengiz Kaptanoğlu, Cevdetİnci, Çoşkun Ural, Cüneyt Asan, Cünety Ülsever, Çağlayan Arkan, Çetin Gezgincan, DenizAdanalı, Deniz Kurtsan, Didem Demirkent, Dilek Sabancı, Dr. Oktay Duran, Ege Cansel, Em. Org. Çevik Bir, Emre Berkin, Engin Akçakoca, Enver Ören, Erdal Aksoy, Erdoğan Demirören, ErhanKurdoğlu, Erkan Mumcu, Erkut Yücaoğlu, Ergun Özakat, Ergun Özen, Erol Üçer, Ersin Arıoğlu, Ersin Faralyalı, Ersin Özince, Ethem Sancak, Fatih Altaylı, Fatih Terim, Ferit Şahenk, Ferruh Tanay,Feyhan Kalpaklıoğlu, Feyyaz Berker, Fuat Miras, Fuat Süren, Füsun Önal, Göksel Kortay, Güler Sabancı, Güngör Kaymak, Hakan Ateş, Halit Soydan, Halit Kıvanç, Haluk Okutur, Haluk Şahin, Hamdi Akın, Hasan Güleşçi, HayrettinKaraca, Hazım Kantarcı, Hilmi Özkök, Hüsamettin Kavi, Hüseyin Kıvrıkoğlu, Hüsnü Özyeğin, Işın Çelebi, İbrahim Arıkan, İbrahim Betil, İbrahim Bodur, İbrahim Cevahir, İbrahim Kefeli, İdris Yamantürk, İhsan Kalkavan, İshak Alaton, İsmet Acar, İzzet Garih, İzzet Günay, İzzet Özilhan, JakKamhi, Kazım Taşkent, Kemal Köprülü, Kemal Şahin, Leyla Alaton Günyeli, LeylaUmar, Lucien Arkas, Mahfi Eğilmez, MehmetAli Birand, Mehmet Ali Yalçındağ, Mehmet Başer, Mehmet Günyeli, Mehmet Huntürk, Mehmet Keçeciler, Mehmet Kutman, Mehmet Şuhubi, Melih Aşık, Meltem Kurtsan, Mesut Erez, Metin Kalkavan, Metin Kaşo, Muharrem Kayhan, Muhtar Kent, Murat Akdoğan, Murat Dedeman, MuratVargı, Mustafa Koç, Mustafa Özyürek, Mustafa Sarıgül, Mustafa Süzer, Mümtaz Soysal, Nafi Güral, Nail Keçili, Nasuh Mahruki, Nebil Özgentürk, Neşe Erberk, Nevval Sevindi, Nezih Demirkent, Nihat Boytüzün, Nihat Gökyiğit, Nihat Sırdar, Niyazi Önen, Nur Ger, Nurettin Çarmıklı, Nuri Çolakoğlu, Nüzhet Kandemir, Oğuz Gürsel, Oktay Duran, Oktay Ekşi, Oktay Varlıer, Osman Birsel, Osman Şevket Çarmıklı, Ozan Diren, Özen Göksel, ÖzdemirErdoğan, Özhan Erem, Pervin Kaşo, R.BülentTarhan, Raffi Portakal, Rahmi Koç, Rauf Denktaş, Refik Baydur, Rıfat Hisarcıklıoğlu, SakıpSabancı, Samsa Karamehmet, Savaş Ünal, SedatAloğlu, Sefa Sirmen, Selçuk Alagöz, SelçukYaşar, Selim Seval, Semih Saygıner, SerdarBilgili, Sevan Bıçakçı, Sevgi Gönül, Sezen Cumhur Önal, SinanAygün, Suna Kıraç, Süha Derbent, Süleyman Demirel, ŞadanKalkavan, Şadi Gücüm, Şahin Tulga, Şakir Eczacıbaşı, Şarık Tara, Şerif Kaynar, ŞevketSabancı, Tan Sağtürk, Taner Ayhan, Tanıl Küçük, Tanju Argun, Tansu Yeğen, TavacıRecep Usta, Tayfun Okter, Tevfik Altınok, Tezcan Yaramancı, Tinaz Titiz, Tuna Beklevic, Tuncay Özilhan, Türkan Saylan, Uğur Dündar, Uluç Gürkan, Umur Talu, Ümit Tokçan, Üzeyir Garih, Vehbi Koç, Vitali Hakko, Vural Öger, Yaşar Aşçıoğlu, Yaşar Nuri Öztürk, Yılmaz Ulusoy, Yusuf Köse, Zafer Çağlayan, Zeynel AbidinErdem
|
|
|