|
|
|
Tüm Yazıları
 ShareThis
|
HEDİYE, BAHŞİŞ VE ETİK ÜZERİNE
15.03.2008 |
|
|
| Okunma Sayısı : |
4143 |
|
|
| Oy Sayısı : |
4 |
|
|
| Değerlendirme : |
5 |
|
|
| Popülarite : |
3,01 |
|
|
| Verdiğiniz Puan : |
|
|
|
|
|
|
HEDİYE, BAHŞİŞ VE ETİK ÜZERİNE
R.Bülent TARHAN (Hukukçu)
Katar Emiri Şeyh Hamad bin Halife Al Tani’nin bazı bürokratlara ve gazetecilere pırlantalı saatler hediye etmesi ile "hediye" konusu yeniden tartışma gündeme girdi. Basın Konseyi Üyeler Kurulu da, önümüzdeki ay toplanarak, “Medya Etiği ve Hediyeler” konusunu tartışacak. Tartışmalarda, medya dünyası için geçerli ölçütlerin saptanması amaçlanıyor. (Hasan PULUR, Milliyet, 07.03.2008) Bu arada belirtelim: Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın “Medyanın Bağımsızlığı ve Yolsuzlukla Mücadele” konulu Taşkent Deklarasyonu da medyanın yolsuzlukla mücadeledeki rolü konusunda önemli ip uçları içeriyor. Dolayısıyla, Basın Konseyinin kararı, bu bağlamda da isabetlidir.
Platon, “Devlet memurları hiçbir hediye almadan hizmet etmelidirler. Buna uymayanlar yargı kararlarıyla cezalandırıldığında cenaze merasimi yapılmadan gömülmelidirler” demiş. Osmanlı Devletinde 1855 yılında yürürlüğe giren nizamname ile rüşvet sayılacak ve sayılmayacak hediyeler tespit edilmiştir. 1858 yılında ise, Fransız Ceza Kanunundan yararlanılarak yeni bir Ceza Kanunu yapılmış; bu Kanunda da rüşvet sayılan ve sayılmayan hediyeler ile ilgili hükümler yer almıştır.
Tarihsel süreç içinde ciddi bir etik sorunu olarak algılanan hatta koşulları oluştuğunda “rüşvet” kabul edilen “hediye” kavramı, yolsuzlukla mücadele ve kamu görevlilerinin davranış kurallarına ilişkin uluslararası belgelerde de hak ettiği önemde yer almaktadır.
Birleşmiş Milletler Yolsuzlukla Mücadele Sözleşmesinde; “Her Taraf Devlet (…) kamu görevlilerinin görevlerinin icrasına ilişkin olarak bir çıkar çatışması yaratabilecek nitelikteki (…) aldıkları hediye veya edindikleri faydaları ilgili makamlara bildirmeye zorunlu kılacak tedbirleri almaya ve sistemleri kurmaya çaba sarf edecektir” denilmektedir. AVRUPA KONSEYİ’nin 11 Mayıs 2000 tarihli “Kamu Görevlileri İçin Davranış Kuralları” başlıklı belgesinde de “Hediyeler” başlıklı bir düzenleme mevcuttur. Burada sıralamaya gerek duymadığımız bir çok uluslararası belgede atanmış ve seçilmiş kamu görevlilerine verilecek hediyelere dair yasaklar ve usuller düzenlenmiştir.
Ulusal metinlerde de hediye kabulü yasaklanmakta yada sınırlandırılmaktadır. Eyalet ölçeğinde dahi hediye alma kurallarıyla ilgili metinlere rastlanabiliyor. Federal Alman Cumhuriyeti Hessen Eyaleti Eyalet Çalışanlarınca Hediye ve İkram Kabul Edilmesine İlişkin Yasak ve Düzenlemelere Dair Bilgi Broşürü buna örnektir.
Gerek kıta Avrupa’sı, gerekse anglo-sakson ülkeleri uygulamasında seçilmiş ve atanmış kamu görevlilerine hediye verilmesi olgusu öylesine önemlidir ki; bazen sadece verilen hediyeler değil, sağlanan diğer olanaklar da –örneğin konaklama gibi- sorun olabilmektedir. Nitekim; İngiltere (eski) Başbakanı Tony Blair hakkında Le Cartier ve Montblanc kalemlerinin sahibi Alain Dominique Perin’in Güney-Batı Fransa’daki 15’nci yüzyıla ait Lagrazette Şatosu’nda eşi Cherie ve üç çocuğuyla birlikte tatil yaptığı gerekçesiyle soruşturma açılmıştı. (Faruk Zapcı, Hürriyet, 27 Aralık 2004)
Ülkemiz mevzuatı ve uygulamasına göre; 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması ve Rüşvet ve Yolsuzlukla Mücadele Kanununun, üçüncü maddesi, mal bildiriminde bulunma zorunluluğu bulunanların –ki bunların arasında “Gazete sahibi gerçek kişiler ile, gazete sahibi şirketlerin yönetim ve denetim kurulu üyeleri, sorumlu müdürleri, başyazarları ve fıkra yazarları”da var- Türk uyruğunda olmayan herhangi bir özel veya tüzel kişi veya kuruluştan aldıkları “on aylık net asgari ücret toplamını aşan hediye veya hibe niteliğindeki eşyayı” kendi kurumlarına teslim etme zorunluluğunu getirmektedir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 29 uncu maddesi ise, kamu görevlilerinin hediye kabul etmelerini herhangi bir istisna getirmeksizin yasaklıyor. Ancak bu yasaklamaya karşın kamu görevlilerinin iş sahiplerinden hediye kabul etmeleri, hatta yönetici konumundaki kamu görevlilerine çok yüksek değerleri bulan hediyeler verilmesi neredeyse olağan hale gelmiştir. Kişi başı milli gelirin 7500 USD (TÜİK öyle diyor.) civarında olduğu bir ülkede asgari ücretin 10 katı değerinde hediyenin yasal ve makul kabul edilmesi de, ayrıca tartışılmalıdır.
Kamu Görevlilerinin Etik Davranış İlkeleri Hakkında Yönetmelik’in 15 nci maddesinde: “Kamu görevlisinin tarafsızlığını, performansını, kararını veya görevini yapmasını etkileyen veya etkileme ihtimali bulunan, ekonomik değeri olan ya da olmayan, doğrudan ya da dolaylı olarak kabul edilen her türlü eşya ve menfaat” ‘hediye’ olarak tanımlanmaktadır. Yine söz konusu yönetmeliğe göre; “Kamu görevlilerinin hediye almaması, kamu görevlisine hediye verilmemesi ve görev sebebiyle çıkar sağlanmaması temel ilkedir.”
İşte; gerek kamu görevlileri, gerekse gazeteciler gibi kamu hizmeti yapanlar için aslolan, bu tanım ve ilke çerçevesinde davranmaktır.
Son günlerin “bahşiş”, “rüşvet” tartışmalarına da değinmekte yarar var. “Bahşiş”, eski Türk Ceza Yasasında “basit rüşvet” olarak adlandırılan “görevinin gereklerine uygun davranması için memura menfaat sağlanması” fiiliin karşılığıdır. Yeni yasada basit rüşvete konu eylemin rüşvet suçu olmaktan çıkartılıp “görevi kötüye kullanma” suçunun kapsamına alınması; manifesto tanzimi, ruhsat ve tapu gibi işlemlerin yerine getirilmesi sırasında, ‘arasına banknot sıkıştırılmış dosya’ sayısını eskisinden çok daha fazla arttıracaktır. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Tüm yazıları |
|
ShareThis
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Türk Liderler:
Abbas Güçlü, Adil Karaağaç, Ali Ağaoğlu, <Ali Kibar, Adnan Nas, Adnan Polat, Adnan Şenses, Ahmet Başar, Ahmet Esen, Alber Bilen ,Ahmet Cemal Kura, Ali Abalıoğlu, Ali Naci Karacan, Ali Sabancı, Ali Koç, Ali Saydam, Ali Talip Özdemir, Ali Üstay, Arman Manukyan, Arzuhan Yalçındağ, Asaf Güneri, Atila Şenol, Attila Özdemiroğlu, Avni Çelik, Ayduk Koray, Aydın Ayaydın, Aydın Boysan, Ayhan Bermek, AyşeKulin, Ayten Gökçer, Başaran Ulusoy, BedrettinDalan, Bedri Baykam, Berhan Şimşek, BetülMardin, Bülend Özaydınlı, Bülent Akarcalı, Bülent Eczacıbaşı, Bülent Şenver, CağvitÇağlar, Can Ataklı, Can Dikmen, Can Has, Can Kıraç, Canan Edipoğlu, Celalettin Vardarsuyu, Cengiz Kaptanoğlu, Cevdetİnci, Çoşkun Ural, Cüneyt Asan, Cünety Ülsever, Çağlayan Arkan, Çetin Gezgincan, DenizAdanalı, Deniz Kurtsan, Didem Demirkent, Dilek Sabancı, Dr. Oktay Duran, Ege Cansel, Em. Org. Çevik Bir, Emre Berkin, Engin Akçakoca, Enver Ören, Erdal Aksoy, Erdoğan Demirören, ErhanKurdoğlu, Erkan Mumcu, Erkut Yücaoğlu, Ergun Özakat, Ergun Özen, Erol Üçer, Ersin Arıoğlu, Ersin Faralyalı, Ersin Özince, Ethem Sancak, Fatih Altaylı, Fatih Terim, Ferit Şahenk, Ferruh Tanay,Feyhan Kalpaklıoğlu, Feyyaz Berker, Fuat Miras, Fuat Süren, Füsun Önal, Göksel Kortay, Güler Sabancı, Güngör Kaymak, Hakan Ateş, Halit Soydan, Halit Kıvanç, Haluk Okutur, Haluk Şahin, Hamdi Akın, Hasan Güleşçi, HayrettinKaraca, Hazım Kantarcı, Hilmi Özkök, Hüsamettin Kavi, Hüseyin Kıvrıkoğlu, Hüsnü Özyeğin, Işın Çelebi, İbrahim Arıkan, İbrahim Betil, İbrahim Bodur, İbrahim Cevahir, İbrahim Kefeli, İdris Yamantürk, İhsan Kalkavan, İshak Alaton, İsmet Acar, İzzet Garih, İzzet Günay, İzzet Özilhan, JakKamhi, Kazım Taşkent, Kemal Köprülü, Kemal Şahin, Leyla Alaton Günyeli, LeylaUmar, Lucien Arkas, Mahfi Eğilmez, MehmetAli Birand, Mehmet Ali Yalçındağ, Mehmet Başer, Mehmet Günyeli, Mehmet Huntürk, Mehmet Keçeciler, Mehmet Kutman, Mehmet Şuhubi, Melih Aşık, Meltem Kurtsan, Mesut Erez, Metin Kalkavan, Metin Kaşo, Muharrem Kayhan, Muhtar Kent, Murat Akdoğan, Murat Dedeman, MuratVargı, Mustafa Koç, Mustafa Özyürek, Mustafa Sarıgül, Mustafa Süzer, Mümtaz Soysal, Nafi Güral, Nail Keçili, Nasuh Mahruki, Nebil Özgentürk, Neşe Erberk, Nevval Sevindi, Nezih Demirkent, Nihat Boytüzün, Nihat Gökyiğit, Nihat Sırdar, Niyazi Önen, Nur Ger, Nurettin Çarmıklı, Nuri Çolakoğlu, Nüzhet Kandemir, Oğuz Gürsel, Oktay Duran, Oktay Ekşi, Oktay Varlıer, Osman Birsel, Osman Şevket Çarmıklı, Ozan Diren, Özen Göksel, ÖzdemirErdoğan, Özhan Erem, Pervin Kaşo, R.BülentTarhan, Raffi Portakal, Rahmi Koç, Rauf Denktaş, Refik Baydur, Rıfat Hisarcıklıoğlu, SakıpSabancı, Samsa Karamehmet, Savaş Ünal, SedatAloğlu, Sefa Sirmen, Selçuk Alagöz, SelçukYaşar, Selim Seval, Semih Saygıner, SerdarBilgili, Sevan Bıçakçı, Sevgi Gönül, Sezen Cumhur Önal, SinanAygün, Suna Kıraç, Süha Derbent, Süleyman Demirel, ŞadanKalkavan, Şadi Gücüm, Şahin Tulga, Şakir Eczacıbaşı, Şarık Tara, Şerif Kaynar, ŞevketSabancı, Tan Sağtürk, Taner Ayhan, Tanıl Küçük, Tanju Argun, Tansu Yeğen, TavacıRecep Usta, Tayfun Okter, Tevfik Altınok, Tezcan Yaramancı, Tinaz Titiz, Tuna Beklevic, Tuncay Özilhan, Türkan Saylan, Uğur Dündar, Uluç Gürkan, Umur Talu, Ümit Tokçan, Üzeyir Garih, Vehbi Koç, Vitali Hakko, Vural Öger, Yaşar Aşçıoğlu, Yaşar Nuri Öztürk, Yılmaz Ulusoy, Yusuf Köse, Zafer Çağlayan, Zeynel AbidinErdem
|
|
|