|
|
|
|
Prof Dr. Timur KOÇ Gözüyle
|
|
|
|
|
Tüm Yazıları
 ShareThis
|
BİYODİZEL, GLİSERİN VE PATLAYICI MADDELER- DİKKAT
25.01.2006 |
|
|
| Okunma Sayısı : |
8944 |
|
|
| Oy Sayısı : |
20 |
|
|
| Değerlendirme : |
4,4 |
|
|
| Popülarite : |
5,72 |
|
|
| Verdiğiniz Puan : |
|
|
|
|
|
|
BİODİZEL ÜRETİMİNDE ATIK MADDE VEYA YAN ÜRÜN OLARAK ELDE EDİLEN
GLİSERİN
VE
TEHLİKELİ PATLAYICILAR
Ülkemiz de son yıllarda hampetrolden üretilen dizel yakıt yerine kullanılmak üzere biyodizel üretilmektedir. Biyodizel üretimi yasal çerçevesi yeni yeni oluşturulmaktadır. Biyodizel üretiminde temel ham madde sıvı yağdır. Sıvı yağlar kimyasal adlarıyla trigliseritler olarak tanımlanır. Ve kimyasal yapıları yağ aistlerinin gliserinle oluşturdukları esterlerdir.
Biyadizel üretimi temel olarak yağların bir katalizör eşliğinde parçalanarak oluşan gliserin ve yağ asitleri ve bu yağ asitlerinin de metil alkolle yaptıkları esterin oluşumudur. Daha sonra proses gereği bu iki madde yoğunluk farkının etkisiyle ayrılır ve BİYODİZEL İLE GLİSERİN elde edilir.
Biyodizel üretim yerlerinde elde edilen biyodizel hızlı bir şekilde nihai tüketiciye ulaştırılarak kullanılır. Ancak bu proseste yan ürün olarak elde edilen GLİSERİN çoğunlukla BAŞIBOŞ kalır.
GLİSERİN HİÇ BİR ZAMAN BAŞIBOŞ BIRAKILACAK BİR MADDE DEĞİLDİR.
Evet gerçekten gliserin hiçbir zaman kontrolsüz olarak başıboş olarak dolaşıma uygun bir madde değildir. Gliserin KIYMETLİ VE TEKLİKELİ bir maddedir.
Gliserin kıymetlidir. Çünkü aktif maddesi gliserin türevi olan bir çok ilaç yapılmaktadır. Özellikle KALP DAMAR hastalıklarında kullanılan bir çok ilaç gliserin türevidir.
Gliserin tehlikelidir. Çünkü, dinamit, barut, roket yakıtı gibi , çok önemli patlayıcı maddeler gliserinden yapılmaktadır. Yani gliserin türevleridir.
Gliserinin ilaç sanayinde kullanımını bir kenara bırakırsak özellikle patlayıcı madde yapımı için gliserinden elde edilen bazı patlayıcı maddeler özetle aşağıdadır.
NİTROGLİSERİN [ C3 H5 (ONO2)3], Gliserin tri nitrat. Dinamitin en önemli bileşenlerinden biri olan çok güçlü bir patlayıcı madde.
Nitrogliserin katışıksız haldeyken tatlı ve yakıcı lezzetli, renksiz, yağlı görünümlü ve zehirli bir sıvı olup, darbelere ve hızlı ısıtmaya karşı aşırı derecede duyarlıdır. 50°-60°C arasında ayrışmaya başlar, 218°C da patlar.
Nitrogliserin nitroselüloza katıldığında, jelatin kıvamında çok güçlü bir patlayıcı madde oluşturur.
Nitrogliserinin donma noktasının çok yüksek olması 13°C ve darbelere karşı katı haldeyken sıvı halindekine göre çok daha duyarlı olması, kullanımında pekçok sorun yaratır.
Dinamit, nitrogliserinden yapılan patlayıcı madde. İlk defa 1866 yılında İsveçli bilgin Alfred Nobel tarafından bulunmuştur. Nobel, yağımsı ve kolay patlayan trinitrogliserin maddesini kizelgura emdirerek elde ettiği maddeye dinamit ismini verdi. Böylece darbeyle patlamayan ve emniyetle taşınabilen bir patlayıcı keşfetmiş oldu. Keşfettiği bu yeni patlayıcının kendi topraklarında ve kendi vatandaşlarına karşı kullanıldığını gördü. Nobel Barış Ödülü vakfını kurmada bunun etkisi büyük oldu.
Dinamitin çıkış maddeleri yağların sabunlaşması esnasında elde edilen gliserindir. Gliserinin sülfürik asit (H2SO4) katalizörlüğünde nitrik asitle verdiği reaksiyon sonucu trinitrogliserin bileşiği meydana gelir:
C3H5(OH)3 + HNO2 → C3H5(O-NO2)3
Gliserin + Nitrik Asit → Trinitrogliserin + H2O
Trinitrogliserin, sarı, yağ kıvamında çok kolay patlayan 45°C'de korunması güç bir maddedir. Bunun, kizelgur adı verilen silisyumdioksit kimyasal formülüne sahip, sünger görünümlü bir maddeye emdirilmesi sonucu, şiddetli patlayıcı, ancak patlayabilmesi için belli bir ısı isteyen bir patlayıcı (dinamit) elde edilir. Dinamit yapılan yerde basınç düzenlenir ve çalışanlara özel giysiler giydirilir. Kizelgur dinamiti artık nadiren kullanılır ve sadece tarihi bir önemi vardır.
Günümüzde dinamit nitrogliserinden yapılmaktadır. Nitrogliserin gliserin trinitrat ve kendi gibi patlayıcı bir bileşik olan etilen glikol dinitrat karışımından hazırlanır. Etilen glikol dinitrat donmayı önlemek için katılır. Dinamitin katı kısmı, kağıt hamuru veya diğer karbonlu yanıcı maddelerden ve patlamada yanma oksijenini sağlayacak sodyum nitrat veya amonyum nitrattan meydana gelmektedir. Dinamit içindeki nitrogliserin muhtevası istenen patlama gücüne veya hızına göre % 5'ten % 90'a kadar değişir.
Bazan nitrogliserini emdirmek için nitro-selüloz kullanılır. Bu durumda ürün jele benzer ve bu patlayıcılar jelatin dinamitleri ismini alır. Su altında bile kullanılabilirler. Dinamit hala değerini muhafaza etmektedir. İnsanlığın felaketi için kullanılmış olmakla beraber günümüzde teknolojik önem taşımaktadır. Maden ve kömür işletmelerinde, yol ve su kanallarının inşaatlarında, tünellerin kazılmasında, limanların genişletilmesinde, büyük kayaların parçalanmasında kullanılır.
Gliserinden elde edilen nitrogliserin den sıradan patlayıcılar da yapılabilir. Esas itibariyle (% 25) diyatomit (kiselgur) veya odun unu içine emdirilmiş (%75) nitrogliserin (NG), den ibaret olan patlayıcı madde. Dinamitin terkibindeki nitrogliserin diyatomit tarafından absorbe edilmiştir. Ancak patlama kabiliyeti yüksek olan ve patlayıcı madde olarak kullanılan bütün terkiplere de dinamit denilmektedir. Dinamit yapımında temel girdi olan nitrogliserin, gliserin ve glikolün birlikte oleum-nitrik asit karışımı (nitrolama asidi) ile nitrolanmasıyla elde edilir. Üretilmesi istenen dinamitin türüne göre nitrogliserin/nitroglikol, amonyum nitrat, nitro sellülöz, sodyum klorür, odun unu, kalsiyum karbonat, DNT, TNT gibi maddeler belirli oranlarda karıştırılarak istenen homojen kitle elde edilir.
MKE mühimmat fabrikalarında gliserinden üretilen dinamitler
Jelatinit Dinamit
Kullanım Alanları
1-Yeraltı ve yerüstü patlama operasyonları
2-Çok sert kayaların parçalanması
3-Maden ve taş ocakları
4-Nemli ve sulu ortamlardaki patlatmalar
5-Genel amaçlı patlatmalar
GOM II A-1 Dinamit
Kullanım alanları
1-Yeraltı ve yerüstü patlatma operasyonları
2- Maden ve taş ocakları
3-Tünel patlatmaları
4- Kanal - hendek patlatmaları
5- Ön kesme ve son kesme operasyonları
6- Genel amlaçlı operasyonlar
Grizu Güvenli Dinamit
Kullanım alanları
-Grizu gazı tehlikesi olan yeralti kömür ocaklari
-Yumuşak formasyondaki kaya patlatmaları.
Sismik Dinamit:
Kullanım Alanları
1- Petrol, dogalgaz termal su kaynakları, sondaj çalısmaları
2- Sualtı patlatmaları
3- Sismik araştırmalar
4- Nemli ve sulu ortamlarda gerçekleştirilen patlatma operasyonları
5- Booster olarak
Elbar-1 Dinamit
Kullanım Alanları
1- Tünel çevre deliklerinin patlatılması (Smooth blastıng)
2-Yer titreşimi, hava şoku ve kaya fırlamasının sorun olduğu bölgeler
3-Kontrollü patlatma ve yıkım patlatmaları
4-Şev kesmelerde (Presplitting)
Elbar -5 Dinamit
Kullanım Alanları
1-Yeraltı ve Yer üstü Ocak patlatmalarında
2-Dip Şarjı ve Kolon şarjı olarak patlayıcı kullanımlarında başarıyla uygulanır.
Elbar-100 Dinamit
Kullanım Alanları
1- Yer üstü ocaklarında
2- Nemli ve sulu deliklerde
3- Yer üstü Basamak Patlatmalarında
Emniyetli Fitil
Kullanım Alanları
1- Tekli ve bir kerede patlatılan çoklu atımlar
2- Patar atımları (ikincil-Seconder)
3-Karabarutun ateşlenmesi
5-8 nolu tahrip kapsülünün kullanıldığı ateşlemeler
6-Kaya tuzu ocakları
7-Mermer ocakları
Tahrip kapsülleri
Tahrip kapsülü, içine insıyal ve yüksek güçlü patlayıcı dolurup preslenmiş
metalik tüptür. A teşlemeye hayli hassas olup, ateşlenmesi emniyetli fitille
yapılır. Ateşlenmesi sonucu oluşan patlama delikteki şarj veya kapsüle
bağlı infilaklı fitili ateşler. Grizu emniyetsiz olup, grizu tehlikesi alanlarda
kullanılmaz. lnfilaklı kapsüllerin metal tüpleri, özel amaçlı olarak üretilmiş
olan metal şerit veya çubuklar kullanılarak modern tezgahlarda imal
edilmektedir.programlı üretim ve sıkı kontrol işlemlerimiz kalitemizin
garantisidir.
Kapsüllerin ölçü ve patlayıcı miktarları üretim sırasında kontrol edilir.
Ayrıca ateşlenme hassasiyeti ve patlatma güçleri ölçülür.
Kapsüllerin performansı ve gücü, özel kurşun pullar üzerinde açtıkları
delik çaplarına göre tespit edilir.
Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı gibi Biyodizel üretimi ülke ekonomisi bakımından son derece gerekli ve önemlidir. Ancak sayısı günümüzde 90 olan ve artmaya devam eden biyodizel üreticilerinin yan ürün olarak elde ettikleri ve kullanamadıkları saf olmayan gliserin karışımlarının kontrol altına alınmasında yarar olduğunu düşünüyorum Aksi takdirde bilinçli veya bilinçsiz kullanımla beklenmeyen kötü olaylar yaşanabilir. Hele kötü niyetli organize bir grubun eline geçmesi halinde olabilecekleri düşünmek bile istemiyorum.
Prof. Dr. Timur KOÇ
Gazi Üniversitesi Müh.Mim.Fakültesi
Kimya Mühendisliği Bölümü
Tel : 0555 662 36 76
e mail: timurk@gazi.edu.tr
timurk@gmail.com |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Tüm yazıları |
|
ShareThis
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Türk Liderler:
Abbas Güçlü, Adil Karaağaç, Ali Ağaoğlu, <Ali Kibar, Adnan Nas, Adnan Polat, Adnan Şenses, Ahmet Başar, Ahmet Esen, Alber Bilen ,Ahmet Cemal Kura, Ali Abalıoğlu, Ali Naci Karacan, Ali Sabancı, Ali Koç, Ali Saydam, Ali Talip Özdemir, Ali Üstay, Arman Manukyan, Arzuhan Yalçındağ, Asaf Güneri, Atila Şenol, Attila Özdemiroğlu, Avni Çelik, Ayduk Koray, Aydın Ayaydın, Aydın Boysan, Ayhan Bermek, AyşeKulin, Ayten Gökçer, Başaran Ulusoy, BedrettinDalan, Bedri Baykam, Berhan Şimşek, BetülMardin, Bülend Özaydınlı, Bülent Akarcalı, Bülent Eczacıbaşı, Bülent Şenver, CağvitÇağlar, Can Ataklı, Can Dikmen, Can Has, Can Kıraç, Canan Edipoğlu, Celalettin Vardarsuyu, Cengiz Kaptanoğlu, Cevdetİnci, Çoşkun Ural, Cüneyt Asan, Cünety Ülsever, Çağlayan Arkan, Çetin Gezgincan, DenizAdanalı, Deniz Kurtsan, Didem Demirkent, Dilek Sabancı, Dr. Oktay Duran, Ege Cansel, Em. Org. Çevik Bir, Emre Berkin, Engin Akçakoca, Enver Ören, Erdal Aksoy, Erdoğan Demirören, ErhanKurdoğlu, Erkan Mumcu, Erkut Yücaoğlu, Ergun Özakat, Ergun Özen, Erol Üçer, Ersin Arıoğlu, Ersin Faralyalı, Ersin Özince, Ethem Sancak, Fatih Altaylı, Fatih Terim, Ferit Şahenk, Ferruh Tanay,Feyhan Kalpaklıoğlu, Feyyaz Berker, Fuat Miras, Fuat Süren, Füsun Önal, Göksel Kortay, Güler Sabancı, Güngör Kaymak, Hakan Ateş, Halit Soydan, Halit Kıvanç, Haluk Okutur, Haluk Şahin, Hamdi Akın, Hasan Güleşçi, HayrettinKaraca, Hazım Kantarcı, Hilmi Özkök, Hüsamettin Kavi, Hüseyin Kıvrıkoğlu, Hüsnü Özyeğin, Işın Çelebi, İbrahim Arıkan, İbrahim Betil, İbrahim Bodur, İbrahim Cevahir, İbrahim Kefeli, İdris Yamantürk, İhsan Kalkavan, İshak Alaton, İsmet Acar, İzzet Garih, İzzet Günay, İzzet Özilhan, JakKamhi, Kazım Taşkent, Kemal Köprülü, Kemal Şahin, Leyla Alaton Günyeli, LeylaUmar, Lucien Arkas, Mahfi Eğilmez, MehmetAli Birand, Mehmet Ali Yalçındağ, Mehmet Başer, Mehmet Günyeli, Mehmet Huntürk, Mehmet Keçeciler, Mehmet Kutman, Mehmet Şuhubi, Melih Aşık, Meltem Kurtsan, Mesut Erez, Metin Kalkavan, Metin Kaşo, Muharrem Kayhan, Muhtar Kent, Murat Akdoğan, Murat Dedeman, MuratVargı, Mustafa Koç, Mustafa Özyürek, Mustafa Sarıgül, Mustafa Süzer, Mümtaz Soysal, Nafi Güral, Nail Keçili, Nasuh Mahruki, Nebil Özgentürk, Neşe Erberk, Nevval Sevindi, Nezih Demirkent, Nihat Boytüzün, Nihat Gökyiğit, Nihat Sırdar, Niyazi Önen, Nur Ger, Nurettin Çarmıklı, Nuri Çolakoğlu, Nüzhet Kandemir, Oğuz Gürsel, Oktay Duran, Oktay Ekşi, Oktay Varlıer, Osman Birsel, Osman Şevket Çarmıklı, Ozan Diren, Özen Göksel, ÖzdemirErdoğan, Özhan Erem, Pervin Kaşo, R.BülentTarhan, Raffi Portakal, Rahmi Koç, Rauf Denktaş, Refik Baydur, Rıfat Hisarcıklıoğlu, SakıpSabancı, Samsa Karamehmet, Savaş Ünal, SedatAloğlu, Sefa Sirmen, Selçuk Alagöz, SelçukYaşar, Selim Seval, Semih Saygıner, SerdarBilgili, Sevan Bıçakçı, Sevgi Gönül, Sezen Cumhur Önal, SinanAygün, Suna Kıraç, Süha Derbent, Süleyman Demirel, ŞadanKalkavan, Şadi Gücüm, Şahin Tulga, Şakir Eczacıbaşı, Şarık Tara, Şerif Kaynar, ŞevketSabancı, Tan Sağtürk, Taner Ayhan, Tanıl Küçük, Tanju Argun, Tansu Yeğen, TavacıRecep Usta, Tayfun Okter, Tevfik Altınok, Tezcan Yaramancı, Tinaz Titiz, Tuna Beklevic, Tuncay Özilhan, Türkan Saylan, Uğur Dündar, Uluç Gürkan, Umur Talu, Ümit Tokçan, Üzeyir Garih, Vehbi Koç, Vitali Hakko, Vural Öger, Yaşar Aşçıoğlu, Yaşar Nuri Öztürk, Yılmaz Ulusoy, Yusuf Köse, Zafer Çağlayan, Zeynel AbidinErdem
|
|
|