|
|
|
Tüm Yazıları
 ShareThis
|
Anılardaki Kemal Tahir
15.05.2011 |
|
|
| Okunma Sayısı : |
7744 |
|
|
| Oy Sayısı : |
3 |
|
|
| Değerlendirme : |
5 |
|
|
| Popülarite : |
2,39 |
|
|
| Verdiğiniz Puan : |
|
|
|
|
|
|
Anılardaki Kemal Tahir
Ali Saydam
28 yaşında girdiği hapisten 40 yaşında çıkan bu büyük romancımızı, iletişimde yerli bir duruşu arayıp temellendirmeye çalıştığım uzun yıllar süresince pek çok kez anmış, okumuş ve rahmetli Halit Refiğ ile yaptığımız özel sohbetler aracılığıyla da anlamaya çalışmışımdır.
Kafamda 'think global'i iflas ettirdiğim noktada Kemal Tahir'in eleştirel akıl zenginliğinden yöntem olarak nasıl ve ne kadar yararlanmış olduğumu doğru olarak ifade edebileceğimi sanmıyorum.
Ancak şu kadarını söyleyebilirim:
Kırılma noktalarının izlerini takip edip, anlamlayan pratiklerden büyük resmin gölgesine ulaşma yolunda, bildiklerimi tersine çevirip de her bir bilgi parçasını yere saçıp tekrar toplama arzumda, üstadın duygu dünyasından biraz olsun nasiplenmiş addederim kendimi.
Sevgili dostum Dücane Cündioğlu'nun şu muhteşem saptamasını bu arada anmam gerekiyor:
'Birini anlamak sanıldığından zordur.
Birini, yani bir düşünsel yapı'yı, bir bütünü, bir kompleksi... Anlamak demek, çözümlemek demektir.
Bir yapı'yı en küçük unsurlarına varıncaya kadar parçalamak ve sonra aynı yoldan tekrar inşa etmek... İşte, birine 'seni anladım!' demenin maliyeti.'
'Yoldaşım 40 Yıl' kitabında da Kemal Tahir'e dair yapı bozma ve yeniden inşa etmelere örnekler bulmaktan hoşnut kaldığımı ve bu kitaba beni yönlendiren bir başka kadim dostum Ülkü Karaosmanoğlu'na tam bir Halit Refiğ ifadesiyle 'Çok yaşa!' dediğimi de yazmam lazım.
Hulki Aktunç'un anılarındaki Kemal Tahir'le ilgili şu satırlar, 'vazgeçilmezlik, vasatlık- mükemmellik, zirve, benchmark' gibi ezeli temalar üzerine kafa yoran herkes için özel bir lezzet taşımıyor mu?
'(...) Çalışma masası salondaydı. Büyük bir masaydı ve üstü hep kitap dolu olurdu. Masa boşaldığında romanın bittiğini anlardık.
(El yazısıyla eski Türkçeyle yazardı. Eşi Seniha Hanım, -dünyanın gelmiş geçmiş en iyi insanlarından biriydi; şimdi burnumun direği sızlıyor - o eski yazıyı yeni harflere aktarır ve aktarırken de birtakım eleştiriler yapardı.)
Bir gün, 'Çalışma masanızın arkasında Maksim Gorki'nin fotoğrafı vardı; şimdi o fotoğraf yok. Niye?' diye sordum Kemal Tahir'e...
Şöyle bir baktı... İlginç bir adamdı; baktığı zaman ne dediğini anlardın. 'Çok önemli bir soru sordun.
Maksim Gorki'yi severim.
Hala seviyorum ama günün birinde şöyle bir şey düşündüm: Gorki olmasaydı dünya romanında çok büyük bir boşluk mu açılırdı?
Örneğin Dostoyevski olmasaydı dünya edebiyatında önemli bir boşluk açılırdı. Romanda bir çöküntü olurdu.
Gorki olmasa bir boşluk açılır mıydı? Ben yine seviyorum onu ama duvara bir tek romancının portresini asacaksam o Gorki değil' dedi.'
Yine aynı bağlamda hisselendirilebilecek bir Kemal Tahir kıssası daha okuyoruz Hulki Aktunç'un anılarından:
'Bir yazarın usta olması gibi bir şey söz konusu olamaz. Bir romancı her romana çırak olarak başlar. Romanın ortalarında kalfa olabilirse ne ala; sonunda yeni bir usta olduysa helal olsun!'
Serbestsiniz; Kemal Tahir'in bu cümlesindeki 'romancı' kelimesi yerine iş süreçlerini göz önünde bulundurarak, siyasetçiden iletişim uzmanına kadar her mesleği yazabilirsiniz...
'Bize has olan'ın peşinde bir yazar Hulki Aktunç. Anılarındaki 'anlamlayan pratik'lerden vardığım sonuç bu.
'Endemik' sözcüğünü kullanıyor; kurucusu olduğu ve çok emek verdiği 'Türkiye Defteri' dergisinden söz ederken. 'Endemik,' diyor, 'dünyanın başka hiçbir yerinde bulunmayan, yerel, lokal, ünik gibi anlamlarda kullanılır, favna ve flora öğeleri için...'
Romanları, şiirleri, hikayeleri hakkında konuşmak beni fazlasıyla aşar ama Cemal Süreya'nın 'Türk dilinin seramik ustası' diye niteleyerek hakkında son noktayı koymuş bulunduğu bu yazarımızın, Türk iletişim dünyasında 'endemik' olanın peşinde iz süren benim gibi biri için pekala, aynı gezegende işitilen dost bir sesin sahibi olabileceğini söylemek ihtiyacını duyuyorum. Hem değil mi ki, Ülkü yıllardır dilinden düşürmediği şu mısraı, nihayet, şiirle bir türlü gönül bağı kurmasını beceremeyen bana bile ezberletmiştir: 'Yangın kavmindeniz/ Ne giysek alev.'
Edebiyattan ekonomiye, müzikten iletişime, akla gelebilecek her disiplinde 'Biz kimiz, kimlerle muhatabız?' sorusunun yanıtını, 'anlamlayan pratikler'de belirginleşen 'ortak ruhi şekillenme'nin içinde arayıp da, gelenekselden moderne, modernden çok ötesi için 'öncü uçlar' bulmayı durumdan vaziyet çıkarırcasına görev bilen insanlar... Onların sayılarının az olmasında, bizim 'yakın tarih' çalıştayımızda 'aymazlık'la başlayıp 'kibir'le tamamladığımız listenin ne kadar payı vardır acaba?
Endemik olan kimin umrunda? Yapıyı söküp, yeniden inşa etmenin zahmetine kim katlanır?
Söyleşiyi yapan Rıza kardeşim sorularından birinde Hulki Aktunç'un 'endemik'i kadar anlamlı bir sözcüğü başka bir kontekst içinde telaffuz ediyor: Kanon!
Bu sözcük, düşüncelerimi başka bir yere taşıdı:
Türkiye'nin 'anlamlayan pratiklerinden' (İzzet Yasar'ın lafıdır) yola çıkarak gelişen, giderek yayılan özgün, endemik soyutlamaların, mükemmel bir kanonda buluşabilmesi için gerekli iklimde yaşıyor olmamız lazım...
40 yıl az zaman değil. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Tüm yazıları |
|
ShareThis
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Türk Liderler:
Abbas Güçlü, Adil Karaağaç, Ali Ağaoğlu, <Ali Kibar, Adnan Nas, Adnan Polat, Adnan Şenses, Ahmet Başar, Ahmet Esen, Alber Bilen ,Ahmet Cemal Kura, Ali Abalıoğlu, Ali Naci Karacan, Ali Sabancı, Ali Koç, Ali Saydam, Ali Talip Özdemir, Ali Üstay, Arman Manukyan, Arzuhan Yalçındağ, Asaf Güneri, Atila Şenol, Attila Özdemiroğlu, Avni Çelik, Ayduk Koray, Aydın Ayaydın, Aydın Boysan, Ayhan Bermek, AyşeKulin, Ayten Gökçer, Başaran Ulusoy, BedrettinDalan, Bedri Baykam, Berhan Şimşek, BetülMardin, Bülend Özaydınlı, Bülent Akarcalı, Bülent Eczacıbaşı, Bülent Şenver, CağvitÇağlar, Can Ataklı, Can Dikmen, Can Has, Can Kıraç, Canan Edipoğlu, Celalettin Vardarsuyu, Cengiz Kaptanoğlu, Cevdetİnci, Çoşkun Ural, Cüneyt Asan, Cünety Ülsever, Çağlayan Arkan, Çetin Gezgincan, DenizAdanalı, Deniz Kurtsan, Didem Demirkent, Dilek Sabancı, Dr. Oktay Duran, Ege Cansel, Em. Org. Çevik Bir, Emre Berkin, Engin Akçakoca, Enver Ören, Erdal Aksoy, Erdoğan Demirören, ErhanKurdoğlu, Erkan Mumcu, Erkut Yücaoğlu, Ergun Özakat, Ergun Özen, Erol Üçer, Ersin Arıoğlu, Ersin Faralyalı, Ersin Özince, Ethem Sancak, Fatih Altaylı, Fatih Terim, Ferit Şahenk, Ferruh Tanay,Feyhan Kalpaklıoğlu, Feyyaz Berker, Fuat Miras, Fuat Süren, Füsun Önal, Göksel Kortay, Güler Sabancı, Güngör Kaymak, Hakan Ateş, Halit Soydan, Halit Kıvanç, Haluk Okutur, Haluk Şahin, Hamdi Akın, Hasan Güleşçi, HayrettinKaraca, Hazım Kantarcı, Hilmi Özkök, Hüsamettin Kavi, Hüseyin Kıvrıkoğlu, Hüsnü Özyeğin, Işın Çelebi, İbrahim Arıkan, İbrahim Betil, İbrahim Bodur, İbrahim Cevahir, İbrahim Kefeli, İdris Yamantürk, İhsan Kalkavan, İshak Alaton, İsmet Acar, İzzet Garih, İzzet Günay, İzzet Özilhan, JakKamhi, Kazım Taşkent, Kemal Köprülü, Kemal Şahin, Leyla Alaton Günyeli, LeylaUmar, Lucien Arkas, Mahfi Eğilmez, MehmetAli Birand, Mehmet Ali Yalçındağ, Mehmet Başer, Mehmet Günyeli, Mehmet Huntürk, Mehmet Keçeciler, Mehmet Kutman, Mehmet Şuhubi, Melih Aşık, Meltem Kurtsan, Mesut Erez, Metin Kalkavan, Metin Kaşo, Muharrem Kayhan, Muhtar Kent, Murat Akdoğan, Murat Dedeman, MuratVargı, Mustafa Koç, Mustafa Özyürek, Mustafa Sarıgül, Mustafa Süzer, Mümtaz Soysal, Nafi Güral, Nail Keçili, Nasuh Mahruki, Nebil Özgentürk, Neşe Erberk, Nevval Sevindi, Nezih Demirkent, Nihat Boytüzün, Nihat Gökyiğit, Nihat Sırdar, Niyazi Önen, Nur Ger, Nurettin Çarmıklı, Nuri Çolakoğlu, Nüzhet Kandemir, Oğuz Gürsel, Oktay Duran, Oktay Ekşi, Oktay Varlıer, Osman Birsel, Osman Şevket Çarmıklı, Ozan Diren, Özen Göksel, ÖzdemirErdoğan, Özhan Erem, Pervin Kaşo, R.BülentTarhan, Raffi Portakal, Rahmi Koç, Rauf Denktaş, Refik Baydur, Rıfat Hisarcıklıoğlu, SakıpSabancı, Samsa Karamehmet, Savaş Ünal, SedatAloğlu, Sefa Sirmen, Selçuk Alagöz, SelçukYaşar, Selim Seval, Semih Saygıner, SerdarBilgili, Sevan Bıçakçı, Sevgi Gönül, Sezen Cumhur Önal, SinanAygün, Suna Kıraç, Süha Derbent, Süleyman Demirel, ŞadanKalkavan, Şadi Gücüm, Şahin Tulga, Şakir Eczacıbaşı, Şarık Tara, Şerif Kaynar, ŞevketSabancı, Tan Sağtürk, Taner Ayhan, Tanıl Küçük, Tanju Argun, Tansu Yeğen, TavacıRecep Usta, Tayfun Okter, Tevfik Altınok, Tezcan Yaramancı, Tinaz Titiz, Tuna Beklevic, Tuncay Özilhan, Türkan Saylan, Uğur Dündar, Uluç Gürkan, Umur Talu, Ümit Tokçan, Üzeyir Garih, Vehbi Koç, Vitali Hakko, Vural Öger, Yaşar Aşçıoğlu, Yaşar Nuri Öztürk, Yılmaz Ulusoy, Yusuf Köse, Zafer Çağlayan, Zeynel AbidinErdem
|
|
|