|
|
Prof.Dr.Asaf Savaş AKAT Gözüyle
|
|
|
|
Tüm Yazıları
ShareThis
|
Enflasyon ve döviz kuru
01.02.2009 |
|
Okunma Sayısı : |
2903 |
|
|
Oy Sayısı : |
2 |
|
|
Değerlendirme : |
5 |
|
|
Popülarite : |
1,51 |
|
|
Verdiğiniz Puan : |
|
|
|
|
|
|
Enflasyon ve döviz kuru Asaf Savaş Akat
. .
Konjonktürdeki kırılmanın beklenmeyen sonuçları da oluyor. Bunlardan biri geçmişte güvenle tekrarlanan ezberleri bozmaya başlaması.
Her gün başka bir örneği ile karşılaşıyoruz. Özellikle döviz kuru çevresinde oluşan kent efsaneleri çok zorlanıyor. İkisini hatırlatalım: Gecelik faizler ve IMF.
Ne denmişti? Merkez Bankası hızlı faiz indirirse ve hükümet IMF ile acilen anlaşma yoluna gitmezse döviz kurunda TL'nn değer kaybı kaçınılmazdı. Doların 2 lirayı göreceği söyleniyordu.
Halbuki son dönemde ikisi de oldu. Merkez Bankası faizi 2 puan birden aşağı çekti. IMF heyeti hükümetle anlaşamadan geri döndü. Sonra? Döviz kurunda beklenen tırmanma bir türlü gerçekleşmiyor. Tam tersine, ufak gevşeme işaretleri geliyor.
Bugün bir başka ezberin başına gelenlere bakmak istiyorum. Söz konusu olan döviz kuru-enflasyon bağıdır. Türkiye'de TL'de değer kaybının kısa sürede enflasyona yansıyacağına inanç tamdır. İktisatçılar "geçişlilik" diyor.
Talep çok önemlidir
Döviz kuru ekonomideki en önemli fiyatlardan biridir. Bir nispi fiyattır. Dış ticareti olmayan mal-hizmet fiyatları ile dış ticareti yapılan mal-hizmet fiyatlarının birbirine oranını, dolayısı ile bunları üretenlerin gelirlerini belirler.
Örneğin kurun yukarı gitmesine bakalım. İlk aşamada iç piyasaya üretim yapanların reel geliri düşecek, dış piyasaya üretim yapanların reel geliri yükselecektir. Ancak hikâyenin bundan sonrası iç talebin seyrine bağlıdır.
Hızla artan yani canlı iç talep varsayalım. Bu durumda iç piyasaya yönelik üreticiler fiyat artışına gider. Böylece reel gelirlerini koruma yolunu seçer. Satışlar iyi giderken zam yapmak kolaydır. Kurdan enflasyona "geçişlilik" yüksek olur.
Paranın değer kaybı ile birlikte üreticinin zam yapması için ithal girdi kullanması bile gerekmez. İç talebin canlı seyrettiği dönemlerde kur hareketi hizmet kesimlerinde de enflasyonu azdırır.
Dikkatinizi çekerim. Bu örnekte enflasyonu azdıran kurun tırmanması değildir. İç talepteki canlılıktır. Aynı kur hareketi iç talebin gerilediği bir ortamda enflasyona çok sınırlı etki yapacaktır.
2006-2008 karşılaştırması
Türkiye verileri yukarıda söylenenleri doğruluyor. İki dönemi karşılaştırıyoruz: Nisan-Temmuz 2006 ve Eylül-Aralık 2008. Döviz sepeti (0,5 $ + 0,5 \'80) her iki dönemde yüzde 20 civarında (yüzde 19 ve yüzde 21) yükseliyor.
Önce kura hassas üç malın fiyatlarına bakalım. Mobilya, ev aletleri ve otomobilde üç aylık birikimli fiyat artışının ortalamasını alıyoruz. 2006'da yüzde 7,6 iken 2008'de sadece yüzde 1 olmuş. 2008'de kur artışı mal fiyatlarına yansıtılamamış.
İthal girdi kullanmayan hizmet kesiminde neler olup bittiğini görmek için birikimli gerçek kira artışına bakalım. 2006'da yüzde 6,9 iken 2008'de yüzde 2,2 olmuş. Ev sahipleri de 2008'de zam yapmakta zorlanmışlar.
Şimdi iç talebi görelim. Nisan-temmuz için milli gelir verisi yok. Ayrıca son çeyrek milli geliri de yayınlanmadı. Ama imalat sanayi üretimi var. Talebin makul bir göstergesidir. 2006'da yüzde 11,6 artış, 2008'de (ağustos-kasım) yüzde - 9,8'e dönmüş.
Sayılar çok açıktır. Nispi fiyat hareketleri enflasyona yol açmaz. Maliyet baskısını enflasyona dönüştüren, toplam talebin toplam arzın üstüne çıkmasıdır. Gerisinde yanlış para politikaları yatar. "2003 sonrasında" olduğu gibi...
. . Tüm Yazıları
. .
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Tüm yazıları |
ShareThis
|
|
|
|
|
|
Türk Liderler:
Abbas Güçlü, Adil Karaağaç, Ali Ağaoğlu, <Ali Kibar, Adnan Nas, Adnan Polat, Adnan Şenses, Ahmet Başar, Ahmet Esen, Alber Bilen ,Ahmet Cemal Kura, Ali Abalıoğlu, Ali Naci Karacan, Ali Sabancı, Ali Koç, Ali Saydam, Ali Talip Özdemir, Ali Üstay, Arman Manukyan, Arzuhan Yalçındağ, Asaf Güneri, Atila Şenol, Attila Özdemiroğlu, Avni Çelik, Ayduk Koray, Aydın Ayaydın, Aydın Boysan, Ayhan Bermek, AyşeKulin, Ayten Gökçer, Başaran Ulusoy, BedrettinDalan, Bedri Baykam, Berhan Şimşek, BetülMardin, Bülend Özaydınlı, Bülent Akarcalı, Bülent Eczacıbaşı, Bülent Şenver, CağvitÇağlar, Can Ataklı, Can Dikmen, Can Has, Can Kıraç, Canan Edipoğlu, Celalettin Vardarsuyu, Cengiz Kaptanoğlu, Cevdetİnci, Çoşkun Ural, Cüneyt Asan, Cünety Ülsever, Çağlayan Arkan, Çetin Gezgincan, DenizAdanalı, Deniz Kurtsan, Didem Demirkent, Dilek Sabancı, Dr. Oktay Duran, Ege Cansel, Em. Org. Çevik Bir, Emre Berkin, Engin Akçakoca, Enver Ören, Erdal Aksoy, Erdoğan Demirören, ErhanKurdoğlu, Erkan Mumcu, Erkut Yücaoğlu, Ergun Özakat, Ergun Özen, Erol Üçer, Ersin Arıoğlu, Ersin Faralyalı, Ersin Özince, Ethem Sancak, Fatih Altaylı, Fatih Terim, Ferit Şahenk, Ferruh Tanay,Feyhan Kalpaklıoğlu, Feyyaz Berker, Fuat Miras, Fuat Süren, Füsun Önal, Göksel Kortay, Güler Sabancı, Güngör Kaymak, Hakan Ateş, Halit Soydan, Halit Kıvanç, Haluk Okutur, Haluk Şahin, Hamdi Akın, Hasan Güleşçi, HayrettinKaraca, Hazım Kantarcı, Hilmi Özkök, Hüsamettin Kavi, Hüseyin Kıvrıkoğlu, Hüsnü Özyeğin, Işın Çelebi, İbrahim Arıkan, İbrahim Betil, İbrahim Bodur, İbrahim Cevahir, İbrahim Kefeli, İdris Yamantürk, İhsan Kalkavan, İshak Alaton, İsmet Acar, İzzet Garih, İzzet Günay, İzzet Özilhan, JakKamhi, Kazım Taşkent, Kemal Köprülü, Kemal Şahin, Leyla Alaton Günyeli, LeylaUmar, Lucien Arkas, Mahfi Eğilmez, MehmetAli Birand, Mehmet Ali Yalçındağ, Mehmet Başer, Mehmet Günyeli, Mehmet Huntürk, Mehmet Keçeciler, Mehmet Kutman, Mehmet Şuhubi, Melih Aşık, Meltem Kurtsan, Mesut Erez, Metin Kalkavan, Metin Kaşo, Muharrem Kayhan, Muhtar Kent, Murat Akdoğan, Murat Dedeman, MuratVargı, Mustafa Koç, Mustafa Özyürek, Mustafa Sarıgül, Mustafa Süzer, Mümtaz Soysal, Nafi Güral, Nail Keçili, Nasuh Mahruki, Nebil Özgentürk, Neşe Erberk, Nevval Sevindi, Nezih Demirkent, Nihat Boytüzün, Nihat Gökyiğit, Nihat Sırdar, Niyazi Önen, Nur Ger, Nurettin Çarmıklı, Nuri Çolakoğlu, Nüzhet Kandemir, Oğuz Gürsel, Oktay Duran, Oktay Ekşi, Oktay Varlıer, Osman Birsel, Osman Şevket Çarmıklı, Ozan Diren, Özen Göksel, ÖzdemirErdoğan, Özhan Erem, Pervin Kaşo, R.BülentTarhan, Raffi Portakal, Rahmi Koç, Rauf Denktaş, Refik Baydur, Rıfat Hisarcıklıoğlu, SakıpSabancı, Samsa Karamehmet, Savaş Ünal, SedatAloğlu, Sefa Sirmen, Selçuk Alagöz, SelçukYaşar, Selim Seval, Semih Saygıner, SerdarBilgili, Sevan Bıçakçı, Sevgi Gönül, Sezen Cumhur Önal, SinanAygün, Suna Kıraç, Süha Derbent, Süleyman Demirel, ŞadanKalkavan, Şadi Gücüm, Şahin Tulga, Şakir Eczacıbaşı, Şarık Tara, Şerif Kaynar, ŞevketSabancı, Tan Sağtürk, Taner Ayhan, Tanıl Küçük, Tanju Argun, Tansu Yeğen, TavacıRecep Usta, Tayfun Okter, Tevfik Altınok, Tezcan Yaramancı, Tinaz Titiz, Tuna Beklevic, Tuncay Özilhan, Türkan Saylan, Uğur Dündar, Uluç Gürkan, Umur Talu, Ümit Tokçan, Üzeyir Garih, Vehbi Koç, Vitali Hakko, Vural Öger, Yaşar Aşçıoğlu, Yaşar Nuri Öztürk, Yılmaz Ulusoy, Yusuf Köse, Zafer Çağlayan, Zeynel AbidinErdem
|
|
|